I-bob. Fayllarni arxivlash va kompyuter viruslaridan saqlanish. Arxivlash dasturlari va ularning turkumlanishi. Reja

Tayanch iboralar: kodlashtirish, stenogarfiya, kriptografiya, kompyuter
stenografiyasi, stenografiya istiqbollari, kriptografik usullar,
dasturiy ta'minotni niqoblash, mualliflik huquqlarini himoyalash
Zamonaviy kompyuter stenografiyasi
Ruxsat etilmagan kirishdan axborotni ishonchli himoyalash muammosi eng avvaldan mavjud va hozirgi vaqtgacha hal qilinmagan. Maxfiy xabarlarni yashirish usullari qadimdan ma'lum, inson faoliyatining bu sohasi stenografiya degan nom olgan. Bu so'z grekcha Steganos (maxfiy, sir) va Graphy (yozuv) so'zlaridan kelib chiqqan va «sirli yozuv» degan ma'noni bildiradi. Stenografiya usullari, ehtimol, yozuv paydo bo'lishidan oldin paydo bo'lgan (dastlab shartli belgi va belgilashlar qullanilgan) bo'lishi mumkin. Axborotni himoyalash uchun kodlashtirish va kriptografiya usullari qo'llaniladi.
Kodlashtirish deb axborotni bir tizimdan boshqa tizimga ma'lum bir belgilar yordamida belgilangan tartib bo'yicha o'tkazish jarayoniga aytiladi.
Kriptografiya deb maxfiy xabar mazmunini shifrlash, ya'ni maьlumotlarni maxsus algoritm bo'yicha o'zgartirib, shifrlangan matnni yaratish yo'li bilan axborotga ruxsat etilmagan kirishga to'siq qo'yish usuliga aytiladi.
Stenografiya usullari nafaqat saqlanuvchi yoki uzatiluvchi axborotning mazmunini, balki mahfiy axborotning saqlanishi yoki uzatilishini berkitish imkoniyatiga ega. Bu metodlar asosini ochiq fayllar orasida mahfiy axbortni maskirovka qilish tashkil etadi. Kompьyuter tizimlarida multimediya fayllarining ishlanishi steganografiya imkoniyatlarini yanada oshirdi.