I-bob. Fayllarni arxivlash va kompyuter viruslaridan saqlanish. Arxivlash dasturlari va ularning turkumlanishi. Reja

3. Kompyuter viruslari va ularning turlari


Reja
1. Kompyuter viruslari va ularning xossalari.
2. Kompyuter virusining xarakteriga nisbatan turlari.
3. Virus turlari. Fayl viruslari, yuklovchi viruslar
4. Antivirus dasturlari


Tayanch iboralar: virus, kompyuter virusi, virus turlari, dasturli virus, virus
tashuvchi, paketli virus, gibrit virus, butli virus, resident virus,
tarmoqli virus

Hozirgi kunda viruslardan himoyalanish har bir kompyuter foydalanuvchisi oldida turgan asosiy muammolardan biri hisoblanadi. Kompyuter viruslaridan keladigan zararlar milliardlab dollarlar bilan belgilanadi.

Kompyuter virusi – maxsus yozilgan dastur bo’lib, kompyuterda ishlashda barcha mumkin bo’lgan xalaqitlarni yaratish, fayl va kataloglarni buzish dasturlari ishdan chiqarish maqsadida hisoblash tizimlariga, kompyuterning tizimli sohalariga, fayllarga tadbiq qilinadigan, o’zlarining nusxalarini yaratish, boshqa dasturlarga o’z-o’zidan birikib oladigan xossalarga egadirlar.
Hozirgi vaqtda viruslarni yo’qotish uchun ko’pgina usullar ishlab chiqilgan va bu usullar bilan ishlaydigan dasturlari antiviruslar deb ataladi. Antiviruslarni, qo’llanish usuliga ko’ra, quyidagilarga ajratishimiz mumkin: detektorlar, faglar, vaktsinalar, privivkalar, revizorlar, monitorlar.
Muhim ma’lumotlarni himoya qilish masalasida ko’pincha maishiy yondashish ishlatiladi: «kasalikni davolagandan ko’ra uning oldini olgan yaxshiroq». Afsuski, aynan u eng buzuvchi oqibatlarni keltirib chiqaradi. Kompyuterga viruslarni kirib olish yo’lida barrikadalarni yaratib olib, ularning mustahkamligiga ishonib va buzuvchi hujumdan keyingi harakatlarga tayyor bo’lmasdan qolmaslik kerak. Shu bilan birga, virusli hujum, bu muhim ma’lumotlarni yo’qotishni yagona bo’lmagan hattoki keng tarqalmagan sababidir. Shunday dasturli uzilishlar mavjudki, ular operatsion tizimni ishdan chiqarish mumkin hamda shunday apparatli uzilishlar borki, ular qattiq diskni ishlashga layoqatsiz qilib qo’yish qobiliyatiga egadirlar. O’g’irlash, yong’in yoki boshqa favqulodda holatlar natijasida muhim ma’lumotlar bilan birgalikda kompyuterni yo’qotish ehtimoli har doim ham mavjuddir. Shuning uchun xavfsizlik tizimini yaratishni birinchi navbatda «oxiridan» boshlash kerak – istalgan ta’sirni, u virus hujumi, xonada o’g’irlik yoki qattiq diskni fizik ishdan chiqish bo’lishidan qat’iy nazar, buzuvchi oqibatlarini bartaraf etishdan boshlash kerak.
Ma’lumotlar bilan ishonchli va xavfsiz ishlashga faqat shundagina erishiladiki, agar istalgan kutilmagan hodisa, shu jumladan kompyuterni to’liq fizik ishdan chiqarish ham, salbiy oqibatlarga olib kelmasligi kerak.

Kompyuter virusi orqali zararlanish oqibatida kompyuterlarda quyidagi o’zgarishlar paydo bo’ladi:

• 
  ayrim dasturlar ishlamaydi yoki xato ishlay boshlaydi;
  
• 
  bajariluvchi faylning hajmi va uning yaratilgan vaqti o’zgaradi;
  
• 
  ekranda anglab bo’lmaydigan belgilar, turli xil tasvir va tovushlar paydo bo’ladi;
  
• 
  kompyuterning ishlashi sekinlashadi va tezkor xotiradagi bo’sh joy hajmi kamayadi;
  
• 
  disk yoki diskdagi bir necha fayllar zararlanadi (ba’zi xollarda disk va fayllarni tiklab bo’lmaydi);
  
• 
  vinchester orqali kompyuterning ishga tushishi yo’qoladi.
  

Viruslar asosan disklarning yuklanuvchi sektorlarini va exe, com, sys va bat kengaytmali fayllarni zararlaydi. Viruslarning hajmi bir necha baytdan to o’nlab Kb gacha bo’lishi mumkin.

Hozirgi kunda kompyuter viruslari g’arazli maqsadlarda ishlatiluvchi turli xil dasturlarni olib kelib tatbiq etishda eng samarali vositalardan biri hisoblanadi. Kompyuter viruslarini dasturli viruslar deb atash to’g’riroq bo’ladi.

Avtonom ravishda ishlash, boshqa dastur tarkibiga o’z-o’zidan qo’shiluvchi, ishga qodir va kompyuter tarmoqlari va alohida kompyuterlarda o’z-o’zidan tarqalish xususiyatiga ega bo’lgan dasturga dasturli virus deyiladi.
Viruslar bilan zararlangan dasturlar virus tashuvchi yoki zararlangan dasturlar deyiladi.