|
5.“Mavzularning mazmuni rasmlarda namoyon usuli
Har bir guruh o’tilgan mavzu nomlari yozilgan kartochkalaridan birini guruh sardori tanlab oladi va shu mavzuga tayyorgarlikni boshlaydi .Guruhlar o’zlariga tushgan mavzularni o’z g’oya va tasavvurlari bo’yicha turli-tuman belgilar va rasmlar orqali yoritib berishlari kerak. Rasm va belgilar cheklanishlarga ega bo’lmasligi kerak. Lekin guruh o’ziga tushgan mavzuni shu belgi yoki rasm orqali mavzudan chekkaga chiqmagan holda o’z fikri, tasavvuri orqali yoritib berishiga imkon berilishi lozim.Rasmlar,belgilar orqali mavzuni aks ettirish chog’ida eslab qolishi qiyin bo’lgan uzundan-uzoq ism, nom yoki yillar, rasm va belgilarga qo’shib yozib qo’yilishi mumkin.Bu esa o’quvchilarda juda ko’plab uchraydigan, ya’ni biror-bir mavzuni tushuntirayotganda, o’z fikrini bayon etayotganda biror-bir uzun so’zlar (oy, yil, ism,nom) esdan chiqib qolsa, o’quvchi shu yerda to’xtab qoladi va aytadigan fikri ham esdan chiqishi mumkin. Shuning uchun yoddan chiqadigan uzunroq ism , yil rasm yoki belgiga qo’shib chizib qo’yilsa , o’z fikrini tushuntirish chog’ida yoddan ko’tarilganda yuqoridagi ism, nom va yilga qarab yodga solishi va o’z fikrini davom ettirishi mumkin.Qolaversa eslab qolishi qiyin bo’lgan nom, ism, yil qaytadan mustahkamlanadi. Rasmlar,belgilar chizib bo’lindi.Shundan so’ng har bir guruh o’ziga tushgan mavzusiga oid chizgan rasmi yoki belgisini tushuntirishi chog’ida bu rasmni nima uchun chizganligini,bu belgi qaysi voqeani tasvirlab berishi mumkinligini aytib o’tishi kerak. Bu usulni iloji boricha,birinchi marta o’tkazilishi chog’ida (I-bosqichda ko’rsatilib o’tilgan) o’qituvchi o’zi biror-bir mavzuni olib o’zi qiziqarli belgilar,rasmlar orqali bayon etib,izohlab berishi kerak.Bu usul haqida o’quvchilarda qiziqish uyg’onadi va o’quvchilar bu usulni mustaqil bajarishlari uchun ko’nikma hosil bo’ladi.
XULOSA
Ispanlarning (shuningdek, portugal, golland, frantsuz va boshqalar) Hindistonga yangi marshrut izlashi Yevropa jamiyati rivojlanishining jadal sur'atlari, sanoat va savdoning o'sishi, zaruriyat bilan bog'liq edi. Shuningdek, Ispaniya aholisining tez sur'atlar bilan o'sishi mamlakat janubidagi qurg'oqchil, past suvli yerlarning yetishmasligiga olib keldi. Bundan tashqari, rekonkista tugagandan so'ng, barcha Ispaniya yerlari tez orada bo'linib ketdi va mamlakatda juda ko'p miqdordagi hidalgolar paydo bo'ldi.Ular meros olmagan va tez pul qidirib yurgan ritsarlarning kichik o'g'illari, mamlakat yo'llarida qaroqchilik qilardi. Bu guruhlarning barchasi keyinchalik konkistadorlar sinfining asosini tashkil etdi. Mustamlakachilik oqibatida Hindularning qo'zg'olonlarini bostirib, ispanlar ularni ommaviy ravishda qatl qildilar. Mahalliy aholi dalalarda va konlarda ishlatiladi. Ispanlar tomonidan kiritilgan yuqumli kasalliklardan (chechak, o'lat, difteriya, qizamiq, skarlatina, tif va sil), immuniteti yo'q bo'lgan o'limlar, hindlarning ko'p sonli guruhli o'z joniga qasd qilishlari ularning sonining yil davomida kamayishiga olib keldi. 16-asr, turli manbalarga ko'ra, 17-25 milliondan 1,5 milliongacha, ya'ni 11-16 marta ko'p mintaqalar butunlay aholi punktidan mahrum bo'lgan, ba'zi hindu xalqlari (masalan, Taino) deyarli butunlay nobud bo'lgan. Xulosa qilib shuni aytish kerakki, XV-XVII asrdagi buyuk geografik kashfiyotlar dunyo taraqqiyotining yangi boshqichini boshlab berdi. Yevropaliklarning olam haqidagi tasavvurlarini boyitdi. Qit’alar o‘rtasida savdo, iqtisodiy va madaniy aloqalarning keng quloch yoyishi va jadallik bilan rivojlanishi katta ahamiyatga ega edi. Kashfiyotlar natijasida geografiya, kartografiya fanlari yangidan-yangi bilimlar bilan boyitildi. Shuningdek, mustamlakachilik siyosati yangi yerlarni egallash bilan birga undagi aholini shavqatsiz eksplutatsiya qilish va qullikning eng og‘ir ko‘rinishlari bilan birga olib borildi. Natijada narx-navo inqilobi vujudga keldi. Kapitalizm rivojlandi va yangi industrial sivilizatsiya shakllanishiga turtki bo‘ldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
