I bob. Axborot kommunikatsiya texnologiyalari

Hisoblash tarmoqlarida
hozirgi vaqtda qoʻllaniladigan yoʻnalish axborotlari 
bilan almashuvchi adaptiv protokollar, oʻz navbatida ikki guruxga boʻlinadi. 
Guruxlarning xar biri quyidagi algoritmlarning biri bilan bogʻlangan: 
- 
masofa-vektor algoritmlari
(Distance Vector Algorithms). 
- 
aloqa holati algoritmlari
(Link State Algorithm).
Masofa-vektor
turidagi algoritmlarda har bir marshrutizator tarmoq boʻyicha 
vaqti – vaqti bilan va keng ogoxlantirilgan holda vektorni tarqatadi, uning 
komponentlari boʻlib, ushbu marshrutizatordan to unga maʻlum hamma 
tarmoqlargacha boʻlgan masofa xisoblanadi. 
Masofa
deganda xoplar soni tushuniladi. Nafaqat oraliq marshrutizatorlar 
soni, tarmoq boʻyicha qoʻshni marshrutizatorlar orasidan paketlarni oʻtish vaqtini 
xam xisobga oluvchi boshqa metrika ham boʻlishi mumkin: 
Qoʻshnidan vektorni olgandan soʻng, marshrutizator vektorda koʻrsatilgan 
tarmoqlargacha masofani, ushbu qoʻshnigacha boʻlgan masofani koʻpaytirib 
boradi. Qoʻshni marshrutizator vektorini olgandan soʻng, xar bir marshrutizator 
unga oʻzi bevosita (agar ular uning portiga ulangan boʻlsa) yoki boshqa 
marshrutizatorlarning eʻlonidan unga maʻlum boʻlgan boshqa tarmoqlar 
toʻgʻrisidagi axborotlarni qoʻshadi, keyinroq vektorning yangi maʻlumotini tarmoq 
boʻyicha yuboradi. Xullas oxirida, xar bir marshrutizator inter tarmoqdagi bor 
boʻlgan tarmoqlar toʻgʻrisida axborot qoʻshni marshrutizatorlar orqali ulargacha 
boʻlgan masofani bilib oladi. 

---

79 
Masofa-vektor algoritmlari
faqat uncha katta boʻlmagan tarmoqlardagina 
yaxshi ishlaydi, katta tarmoqlarda esa ular aloqa liniyalarini intensiv keng 
ogoxlantiruvchi trafik yaroqsiz holatga kelib qoladi. Bundan tashqari ushbu 
algoritm boʻyicha konfiguratsiyaning oʻzgarishi, har doim toʻgʻri katta koʻrilmagan 
boʻlishi mumkin, chunki marshrutizatorlar tarmoqdagi aloqalarning topologiyasi 
toʻgʻrisida aniq tushunchaga ega emaslar. Ular faqat vositalar orqali olingan 
umumlashtirilgan axborot-masofa vektoriga ega. Masofa-vektor protokoliga 
muvofiq marshrutizator ishi koʻprik ishini eslatadi, chunki bunday marshrutizator 
tarmoqning aniq topologik surʻatiga ega emas.
Masofa-vektor algoritmiga asoslangan eng tarqalgan protokol boʻlib, RIP 
protokoli xisoblanadi. U ikita versiyada tarqalgan-IP protokoli bilan ishlovchi RIP 
IP va IPX protokoli bilan ishlovchi RIP, PX. 
Aloqa holatining algoritmlari tarmoq aloqalarining aniq grafasini qurish 
uchun yetarli axborot bilan xar bir marshrutizatorni taʻminlashadi. Xamma 
marshrutizatorlar bir xil graflar asosida ishlaydi, bu marshrutlash jarayonini 
konfiguratsiyasini oʻzgarishlariga mustaxkamlaydi. “Keng ogohlantiruvchi” 
uzatish (yaʻni marshrutizatorning bevosita qoʻshnilariga paketni uzatish) bu yerda 
faqat aloqalar holati oʻzgargandagina ishlatiladi, bu holat ishonchli tarmoqlarda 
kam uchrab turadi. 
Grafaning tepasi boʻlib, marshrutizator va ular birlashtirgan tarmoqlar xam 
xisoblanadi. Tarmoq boʻyicha tarqalayotgan axborot aloqaning xar xil turlaridan: