|
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Hozirgi kunda dunyo hamjamiyati oldida turgan
muhim masalalardan biri global miqyosda inson havfsizligini, xususan uning bir
elementi bo'lmish ekologik xavfsizlikni ta'minlash masalasidir. Bu borada juda ko'p
izlanishlar olib borilmoqda. Ayniqsa, har qanday yangilikning o'ziga yarasha ijobiy
xususiyatlari bo'lgani holda uning salbiy jihatlari ham bo'y ko'rsatib boraverishi
hech kimga sir emas. Bu borada O'zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti
I.A.Karimovning “O'zbekiston XXI asr bo'sag'asida: xavfsizlikka tahdid,
barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” nomli asarida “Respublikada
ekologik xavfsizlikka solinayotgan tahdid bu havo bo'shlig'ini ifloslanishidir.
Ekologik vaziyatni meyorida saqlash uchun transport va sanoat korxonalarida
zamonaviy samarali tozalash qurilmalari tizimini joriy etish zarur. Boshlang'ich
xomashyodan tayyor pirovord mahsulot olingunga kadar kompleks foydalanishga
imkon beradigan yangi zamonaviy, ekologik jihatdan samarali uskunalarni o'rnatish
lozim”- deb aytgan edilar.
2010 yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va
2011 yilga mo'ljallangan eng muhim ustuvor yo'nalishlarga bag'ishlangan
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar maxkamasidagi “Barcha reja va dasturlarimiz
vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, halqimiz farovonligini oshirishga xizmat
qiladi” mavzusidagi ma'ruzasida transport va kommunikatsiya infratuzilmasini
rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilgan loyihalar kiritilgan . Dunyo avtomobil
bozoridagi mavjud keskin raqobatning mavjudliligiga qaramasdan, O'zbekiston
avtomobil sanoati yildan yilga ishlab chiqarish sur'atlarining o'sishiga va iqtisodiy
ko'rsatkichlarning oshib borishiga erishmoqda
1
.
O'zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan keyin mamlakat
1
И.А.Каримов “Барча режа ва дастурларимиз ватанимиз тараққиётини юксалтириш, ҳалқимиз
фаровонлигини оширишга хизмат қилади” Т., “Иқтисодиёт” -2011 – 94 б.
7
iqtisodiyotini ko'chaytirish maqsadida Andijon viloyatiningAsaka shahrida 1996
yildan boshlab O'zbekiston – Janubiy Koreya qo'shma korxonasi “UzDaewoo
Avto” avtomabil zavodi, 1999 yildan Samarqandda O'zbekiston – Turkiya qo'shma
korxonasi
“SamKOChavto”
avtomabil
zavodi, 2009
yil
Samarqand
shahriningJomboy tumanida Koreya davlatining “MAN” yuk avtomobil zavodlari
ishga tushirildi. Hozirgi kunda ushbu zavod yiliga 70 mln dan ziyod avtomobil
ishlab chiqaradi.Shuni ta'kidlash joizki, buning natijasida inson hayoti uchun juda
zarur va muhim masala hal etildi. Ya'ni O'zbekistonda aholi taraqqiyotiga juda
katta hajmda yordam beruvchi qulaylik yaratildi desak fikrimizda mubolag'a
bo'lmaydi. Buning natijasida atrof muhitni muhofaza qilish-tabiiy boyliklarni
saqlash va ulardan unumli oqilona foydalanishga asoslangan, jamiyat va tabiat
o'rtasidagi munosabatlarning uyg'unligini ta'minlashga qaratilgan ijtimoiy masalalar
yuzaga keldi. Ayniqsa, yuzaga kelgan tavsifga ega kishilik jamiyati faoliyatining
uch yo'nalishini tabiatni (jumladan, o'zgargan tabiiy muhitni ham) muhofaza qilish,
tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va buzilgan tabiat majmualarini qayta
tiklashni ya'ni atmosfera havosi, suv havzalari va tuproqni sanoat, transport va uy-
o'zg'or chiqindilari bilan ifloslanishidan saqlash va turar joylardagi shovqinni
kamaytirish, o'simliklarni ko'paytirish zaruriyati paydo bo'ldi.Bu borada qator
ijobiy natijalar qo'lga kiritildi.
Shaharda atmosfera havosining ifloslantiruvchi omillardan yana biri bu
avtotransport vositasi hisoblanadi. Hozirgi zamon ilmiy-texnika taraqqiyoti
sharoitida shovqin tashqi muhitning jiddiy salbiy omillaridan biri bo’lib qoldi.
Shaharlarning yuksalishi, transport va sanoatning jadal rivojlanishi, ishlab chiqarish
va turmushda yangi texnika (kuchli motorlar, elektr uskunalari, kompressorlar,
radio, televidenie, ro’zg’or asboblari va boshqalar) ning qo’llanilishi shovqin
manbalarining ko’payishiga sabab bo’lmoqda.
8
Avtomobil transporti, izli va havo transportlari shaxarlardagi asosiy shovqin
manbalaridir. Shovqin boshqa ko’ngilsiz omillar, chunonchi: tebranma harakat,
chang, tutun, gaz bilan ta’sir etganda odamga kuchli ta’sir zarar qiladi. Ba’zi yirik
shaharlarda shovqin darajasi sanoat shovqini kuchi (80-100 db) ga tenglashib
boradi. Shovqin va uning kishilar salomatligiga ko’rsatadigan salbiy ta’siriga qarshi
kurashish xalqaro masalalardan biri hisoblanadi. Hozirgi vaqtda shovqin kasalliklar
sonini ko’paytiruvchi omillardan biri deb qaralmoqda. Olimlar asab, yurak-tomir,
va yara kasalliklarni, shahar axolisida hamda yumushi shovqin bilan bog’liq
bo’lgan ba’zi bir kasbdagi ishchilarda quloq og’irligi kasalliklarining ko’payib
borayotganligini shovqindan deb qaramoqdalar. Shovqin birinchi navbatda eshitish
organini shikastlaydi. Shovqinning doimiy tazyiq etib turishi kishining asabini
buzadi. Dam olish vaqtidagi va uyquda orom olish paytidagi shovqin kishining
salomatligiga juda yomon ta’sir etadi. O’zbekistonda shovqinga qarshi kurashishga
davlat miqyosidagi muammo sifatida qaralmoqda. Odam organizmiga shovqin
ta’sir etishining oldini olish uchun qator tashkiliy, texnik va meditsina tadbirlari
ko’riladi. Texnologik uskunalar va turli xil transportlarning shovqinini pasaytirish
tadbirlari muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda, ishlab chiqarish sharoitini
sog’lomlashtirish va kishilarning ayniqsa tungi paytlarda normal dam olishini
ta’minlash bo’yicha kompleks injener-texnik va tashkiliy choralar ishlab
chiqilmoqda. Shunga qaramasdan yurtimizda yil sayin jadal suratlarda ortib
borayotgan avtotransport vositalaridan chiqayotgan shovqinga qarshi kurash
Do'stlaringiz bilan baham: | 
