I bob : nazariy qism. Coreldraw dasturi haqida ma’lumot coreldraw dasturi bilan tanishish

CorelDRAW dasturida kengaytmalarning ro’yxati

2 - jadval

N :	Kengaytma	Izoh
1.	CDR	CorelDRAW
2.	CDT	CorelDRAW shalboni
3.	CGM	Kompyuter grafikasi
4.	CMX	Corel Presentation Exchange 5.0.
5.	CMX	Corel Presentation Exchange
6.	CSL	Corel simvollari kutubxonasi
7.	DES	Corel DESIGNER
8.	DWG	AutoCAD
9.	DXF	AutoCAD
10.	EMF	Kengaytirilgan Windows metafayli
11.	FMV	Vektorli freym metafayli
12.	GEM	GEM fayli
13.	PAT	Uzor fayli
14.	PCT	Macintosh PICT rasmlari
15.	PLT	HPGL plotter fayli
16.	SVG	Masshtablashgan vektor grafikasi
17.	SVGZ	Siqi SVG
18.	WMF	Windows metafayli
19.	WPG	Corel WordPerfect grafikasi fayli
20.	CLK	Corel R.A>V>E>

1.3 CorelDRAW dasturida uskunalar paneli

Uskunalar paneli(Toolbox)

Ishchi oynaning chap tarafida asboblar paneli joylashadi. Bu panelda barcha instrumentlar joylashgan bo’lib, ular yordamida turli grafik ob’ektlarni yaratish, ajratish, tahrirlash mumkin.

Asboblar bilan ishlayotgan paytda belgilangan ob’ektga bog’liq holda kursorning ko’rinishi o’zgaradi. Bundan tashqari asboblar panelida ba’zi asboblarni ajratib olish mumkin, bunda bu gruppalar “suzuvchi” panellar yoki Fluoyut ko’rinishidagi panellar shaklida bo’ladi.

Grafika paneli. Interaktiv instrumentlar

Grafika panelida grafik asar yaratish uchun zarur bo`lgan instrumentlar joylashgan. Shuningdek grafika panelida ob'ektlarning rangini, shaklini o`zgartiruvchi qo`shimcha instrumentlar ham mavjud. Ba'zi instrumentlar tugmalarining o`ng tomonidagi pastki qismida kichkina qora uchburchakliklar qo`yilgan. Agar bunday tugmani "sichqoncha" bilan bir oz vaqt bosib tursak, undan qo`shimcha instrumentlarning tugmalari ochiladi.

Ob’yektlarni belgilash

Ob’yekt shakllarini o'zgartirish

Ob’yekt va uning qismlarini qirqish

Hujjat sahifalarini ko’rish mashtabini o’rnatish

Turli chiziqlar va erkin shakllar chizish

Erkin shakllarni osonlashtirib chizish va bo’yash

To’g’ri to'rtburchaklar chizish

Aylana va ellipslar chizish

Ko’pburchaklar va spirallar joylashtirish

Turli geometril figuralar va shakllarni joylashtirish

Matn qo’yish va uni tahrirlash

Ob’yektlarga turli interaktiv effektlar berish

Ob’yektlar atributlarini ko’chirish

Ob’yektlar tashqi chegarasi parametrlarini o’zgartirish

Ob’yektlarni bo’yash parametrlarini o’zgartirish

Ob’yektlarni interaktiv bo’yash


1.5 – rasm. Asboblar paneli

Quyidagi tablitsada grafika panelidagi barcha instrumentlar va ularga qo`shimcha bo`lgan instrumentlarning asosiy bajaradigan vazifalari to`g`risida ma'lumotlar keltirilgan:

3 - jadval

T/r	Instrument	Qo`shimcha instrumentlar
1	Pick (ko`rsatgich)
2	Shape (shakl)	Smudge (o’zgartirish) Roughen (shakl) Free transform (burish)
3	Crop	Knife (pichoq) Eraser (o’chirg’ich)
4	Zoom (Масштаб)	Pan (varaqni surish)
5	Freehand (egri)	Bezier (Egri Beze) Pen (qalam) Artistic (Badiiy vositalar) Dimension (o`lcham chiziqlari) Connector Line (Birlashtiruvchi chiziq) 3 Point curve (3 ta egri nuqta) Polyline (polinel)
6	Smart Fill (aqilli bo’ysh)	Smart Drawing (to’gri chiziq)
7	Rectangle (To`g`ri to`rtburchaklik)	3 Point rectangle (3 nuqtali to’gri to’g’ri to’rtbuchak)
8	Ellipse (Ellips)	3 Point ellips (3 nuqtali ellips)
9	Polygon (Ko`p burchaklik)	Spiral (Spiral) GraphPaper (Diagramma to`ri) Star (yulduz) Complex star (ko’p qirrali yulduz)
10	Basic shapes (turli shakllar)	Arrow (strelka) Flowchart (turli shakllar) Banner (shakl) Callout (bulutcha)
11	Text (Tekst)
12	Interactive Blend (birlashtirish)	Interactive Contour (gradiyent) Interactive Distortion (shakl chiqarish) Interactive Drop Shadow (soya) Interactive Envelope (shaklini o’zgartirish) Interactive Extrude (kub) Interactive Transparecy (nur tushirish)
13	Eyedropper (ma’lumot)	PaintBucket (bo’yash)
14	Outline (chiziq qalinligi)
15	Fill (bo’yash)
16	Interactive Fill(Interaktiv quyish)

1.4 CorelDRAW ob’ektlari va ularning shakllari bilan ishlash.

CorelDRAW dasturi vektorli tasvirlarni yaratishda turli vositarni qo’llaydi: ingichka chiziqlar, patsimon shtrixlar. Shunga qaramay vektorli grafikaning ish usuli qo’lda chizishdan ancha farq qiladi. Shuning uchun vektorli konturni yaratishni va taxrirlashni tasavvur qila olish kerak.

Shu maqsadda CorelDRAW dasturi geometrik figuralarni yaratish (to’g’ri to’rtburchak, ko’pburchak, ellips, spiral) uchun mo’ljallangan asboblarga ega , bundan tashqari “erkin chizish” asboblari (pero, kalligrafik, pero).Gradientli setka (Mesh Fill), vektorli grafikaning asosiy instrument bo’lgan Bez’e – egri chiziqlari, Bez’e asbobi (Vezier).

Vektorli konturlarni to’liq tahrirlash qanday asboblar orqaki yaratilganligidan qat’iy nazar bir xil usulda bajariladi: Forma (Share) asbobi yordamida, redactor maxsus paneli (Note Edit) tarmog’i orqali yoki uni almashtiruvchi xossalar asboblar qatori (Rgoregtu Var).

Kontur va tayanch nuqtalar

Kontur – chiziq bo’lib dasturning chizuvchi asboblar orqali yaratiladi va ob’ektning simli strukturasini tashkil qiladi. Keyinchalik kontur obvodka parametrlarini (outine) va ranglarini (fill) taqdim qilishi mumkin va buning natijasida u ko’rinishga ega bo’lib chop etilishi mumkin. Agar konturda qaysidir parametrlar yetishmayotgan bo’lsa u oddiy rejimda ko’rinishga ega bo’lmaydi, to’liq ob’ekt shaklida hujjatda saqlansada, chop etishga chiqarilmaydi. Forma (Shape) asbobi yordamida ajratish mumkin bo’lgan – kontur (tashkil qiluvchi kontur – kombinatsiyalanuvchi konturlar yig’indisidir), alohida ob’ekt hisoblanadi (object).

Odatda kontur ko’p segmentlardan tashkil topadi, bu konturlar tayanch nuqtalarida ulangan Bez’e egri chiziqlaridan tashkil topgan. Segmentning bir tayanch nuqtasi joyini o’zgartirishi shaklini o’zgartiradi. Segment shaklini boshqaruvchi nuqtalar orqali ham o’zgartirish mumkin.

Standart geometrik figuralarni (to’g’ri to’rburchak, ellips, yoy, aylana) yaratish uchun mo’ljallangan asboblar sichqonchaning bir harakati orqali geometric figurani chiza oladi.

To’gri to’rtburchak (Regtangle)

To’g’ri to’rtburchak asbobi istalgan to’g’ri to’rtburchak yoki kvadratlarni chiza oladi. To’g’ri to’rtburchak chizish uchun asbob ustida sichqoncha tugmasini bosib qo’yib yubormagan holda kerakli o’lcham olinadi. Agar to’g’ri to’rtburchakni markaziy nuqtadan chizish lozim bo’lsa, tugmasini bosib turish kerak.

Ajratilgan ob’ektda o’ng tugma orqali kontekst menyusini chizish mumkin, bunda ekranga ob’ekt xossalari paneli chiqadi. Bu panelda to’g’ri to’rtburchak asbobi va chetlari siqilgandan burchaklar maydoni bo’lib bunda har bir burchakni silliqlanishi foizlarda ifodalanadi. Silliqlangan burchaklarni Forma yoki Strelka asboblari orqali yaratish mumkin. Buning uchun sichqoncha ko’rsatkichini to’rtburchak burchagiga olib kelib bosib turgan holda chetga tortiladi.

Ellips asbobi (Ellipse)

Ellips asbobi ellipslar va aylanalar chizish uchun mo’jallangan. Ellips o’ziga tashqi chizilgan to’rtburchak burchaklaridan boshlab chiziladi. Ellipsni chizish uchun markazda tugmasi bosilishi lozim. Ob’ekt xossalari paneli yordamida ellips parametrlarini o’zgartirish mumkin.

Uchta asbob, ko’pburchak (Rolugon), Spiral (Spiral), Kordinata varoq (Graph paper), ob’ekt guruhiga yig’ilgan bo’lib asboblar panelidan alohida panel ko’rinishida ajratish mumkin.

Spiral asbobi (Spiral)

Spiralllar yaratish uchun mo’ljallangan yoki uzluksiz egri chiziqlar shaklidagi geometrik shakllarini yaratish mumkin. Spiral chizish jarayoni to’rtburchak chizish jarayoni bilan bir xil. Spiral asboblari bo’limidan simmetrik va logorifmik tugmalar orqali spiral turini tanlash mumkin. Spiral parametrlarini xossalar asboblar qatoridan o’zgartirish mumkin.

II.BOB : AMALIY QISM. Mashina detallarini chizish

2.1 CorelDRAW dasturida avtomobil detallarini chizish

1 – ish : Ellips Tool yoki F7 tugmasi orqali aylana hosil qilamiz.



2.1 - rasm

2 – ish : Rolning ichki qismiga kerakli shakllarni chizamiz va Convert Line Curve yordamida kerakli joylarni bukib olamiz.



2.2 - rasm

3 – ish : Rolning ichki qismiga aylanalar hosil qilib, ba’zi shakklarni ham chizamiz.



2.3 - rasm

4– ish : Avtomobilga rang beramiz.



2.4 - rasm

AVTOMOBILNING ROL QISMI TAYYOR!!!

CorelDRAW dasturida avtomobilning shina qismini chizish

1 – ish : Ellips Tool(F7) aylana hosil qilamiz. Aylanadan Ctrl +C nusxa olib, Ctrl +V kichik aylanalar hosil qilamiz.



2.5 - rasm

2 – ish : Polygon Tool (Y) dan uchburchak shaklini tanlaymiz.



2.6 - rasm

3 – ish : Uchburchaklarni yonma – yon joylashtiramiz.



2.7 - rasm

4 – ish : Aylanalarning har bir qismini alohida ranglarga va uchburchaklarni ham rangga bo’yaymiz. Avtomobilning 1ta shinasi tayyor.



2.8 – rasm

Avtomobilning shinasi tayyor!!!

Avtomobilning yon oynasi (bakavoy) ini chizish

1 – ish : Oynaning eskizini chizamiz. Convert Line Curve buyrug’i yordamida burchak qismlarini bukib olamiz.



2.9 - rasm

2 – ish : Chizilgan shaklga rang beramiz.



2.10 - rasm

AVTOMOBIL YON OYNASI TAYYOR!!!

Avtomobil eshigini chizish

1 – ish : Avtomobilning eshik qismini F5 klavishi orqali topiladigan qalam orqali chizamiz va 1ta ellips chizamiz.



2.11 - rasm

2– ish : Convert Line Curve buyrug’i bilan eshikni kerakli joylarini bukib olamiz.



2.12 - rasm

3 – ish : Uni kerakli ranglarga bo’yaymiz.



2.13 - rasm

AVTOMOBIL ESHIGI TAYYOR!!!

Avtomobilning old oynasini chizish.

1 – ish : Oynaning eskizini chizamiz.



2.14 - rasm

2 – ish : Tayyor bo’lgan oynani kerakli rangga bo’yaymiz.



2.15 - rasm

Avtomobilning tezlik uzatma qutisini chizish

1 – ish : Avtomobilning tezlik uzatma qutisini eskizini chizamiz.



2.16 - rasm

2 – ish : Kerakli joylariga shakl berib, bukib olamiz.



2.17 - rasm

3 – ish : Tayyor bo’lgan chizmaga rang beramiz.



2.18 - rasm

AVTOMOBILNING TEZLIK UZATMA QUTISI TAYYOR!!!

2.2 CorelDRAW dasturida avtomobilni tasvirlash

Birinchi mashina

1 – ish : Bundan oldingi chizgan avtomobil shinasidan Copy (Ctrl + C) tugmalar kombinatsiyasi orqali shinadan nusxa olamiz va uni ham joylashtiramiz



2.19 - rasm

2 – ish : Shape Tool (F10) bilan avtomobilni belgilab olamiz.

Convert Line Curve yordamida avtomobilning burchak qismlarini bukib ishlov beramiz.



2.20 - rasm

3 – ish : Uskunalar panelidagi Smart Fill Tool buyrug’i bilan istalgan rangni tanlaymiz va avtomobil ustiga sichqonchani o’ng tugmachasini 1 marta chertamiz mashina rangga bo’yaladi.



2.21 - rasm

4 – ish : Polyline Tool buyru’gi orqali mashinaning oyna qismni chizib olamiz va uni rangga bo’yaymiz.



2.22 - rasm

5 – ish :Ellips Tool (F7) bilan avtomobilning eshikning tutqichlarini hosil qilasiz. Rectangle Tool (F6) tugmalar kombinatsiyasi yordamida avtomobilning orqa chiro’ini, Polyline Tool yordamida avtoobilning oldi chirog’ini chizamiz va mos ranglarga bo’yaymiz.



2.23 - rasm

AVTOMOBIL CHIZMASI TAYYOR!!!

Cobralet mashina

1 – ish : Polyline Tool uskunasi yordamida avtomobil eskizini chizamiz. Convert Line To Surve uskunasi yordamida kerakli joylani bukib olamiz.



2.24 - rasm

2 –ish : Avtomobilning old oynasi, o’rindig’i, eshigi, old va orqa chiroqlarini chizamiz.



2.25 - rasm

3 – ish : Oyna, o’rindiq, chiroqlariga va avtomobilga rang beramiz.



2.26 - rasm

4 – ish : Avtomobilning shinalarini Ellips yordamida chizamiz va uni bo’yaymiz.



2.27 - rasm

5 – ish : Avtomobilning eshik tutqichini chizamiz. Avtomobil qora rangda chizilgan shuning uchun chiziq turini ham avtomobilning rangidek tanlaymiz.



2.28 - rasm

AVTOMOBIL CHIZMASI TAYYOR !!!

XULOSA.

Men bu kurs ishini tayyorlash davomida Kompyuter grafikasi fanining tarixi, uning rivojlanishi haqida, CorelDRAW vektorli dasturi haqida ma’lumotlarga ega bo’ldim. Fraktal grafika, rastrli grafika va vektorli grafikalarning avzalliklari va kamchiliklari haqida ma’lumotlar oldim. Men CorelDRaw dasturida ishlashni, har xil shakllar chizishni, har bir instrumentlarning vazifalarini va bu dasturning imkoniyatlarini o’rgandim. Kurs ishimning mavzusi avtomobil va uning detallari bilan bog’liq bo’lganligi uchun avtomobilning detallariga, qanday tuzilganligiga ko’proq e’tibor berib ishlashga harakat qildim.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.

1. 
   M.Aripov, A.Madraximov. Informatika, informasion texnologiyalar. Darslik, T.:, TDYuI., 2004 y.
   
2. 
   M.Mamarajabov, S.Tursunov. Kompyuter grafikasi va Web dizayn. Darslik. T.:, “Cho’lpon”, 2013 y.
   
3. 
   M. Burlakov. CorelDraw 12. Moskva, “bhv-ПЕТЕРБУРГ”, 2004 y.
   
4. 
   E.I.Ro’ziyev, A.O.Ashirboyev. Muhandislik grafikasini o’qitish metodikasi. - T.:,”Fan va texnologiya”, 2010
   
5. 
   “Kompyuter grafikasi va dizayn” “Informatika va axborot texnologiyalari” kafedrasi katta o’qituvchisi Sariev.R.B.,Buxoro -2015
   
6. 
   F.F.Meliyev, U.J.Asqarov, j.M.Maxmudov “Kompyuter grafikasi. CorelDRAW dasturi” o’quv qo’llanma Samarqand 2017.
   

Internet sayrtlar

1. 
   http://www.CorelDRAW.com;
   
2. 
   http://abc.vvsu.ru/Books/r CorelDRAW/page.asp;
   
3. 
   http://club.itdrom.com.files/kdo/CorelDRAW/cd/common/practice.html;
   
4. 
   www.ziyonet.uz;
   
5. 
   www.tdiu.uz;
   
6. 
   www.psd.uz;
   
7. 
   www.referat.arxiv.uz;
   
8. 
   www.vikepedia.org;
   
9. 
   www.geogle.com.