I-бўлим. Бухгалтерия ҳисоби асослари 1-мавзу. Бухгалтерия ҳисоби, унинг моҳияти ва турлари

чегирилмайдиган харажатлар 
руйхати ёпиқлиги 
(тугалланган) таъминланиб, ушбу харажатларни кенг талқин 
қилинишини олди олинмоқда. 
Хусусан, илгари Солиқ кодексининг 147-моддаси 27-бандига мувофиқ ушбу 
Кодекснинг 142-145-моддаларида кўрсатилганлардан бошқа харажатлар солиқ солинадиган 
фойдадан чегирилмас эди. Эндиликда, ушбу 27-банд чиқариб ташланмоқда, ва маҳсулот (иш, 
хизмат)ларни ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган барча харажатлар, агар чегирилмайдиган 
харажатларнинг ёпиқ руйхатида кўрсатилмаган бўлса, солиқ солинадиган фойдани 
аниқлашда чегириб ташланади. 
Шу каби, Солиқ кодексининг 147-моддасидан қуйидаги чегирилмайдиган харажатлар 
чиқариб ташланмоқда, жумладан: 
Солиқ кодекси 145-моддасининг 11, 14 ва 32-бандларида белгиланган нормалардан 
ортиқча харажатлар (хизмат сафарлари, вакиллик харажатлари, ихтиёрий суғурта турлари 
бўйича суғурта мукофотлари (бадаллари)); 
меҳнатда майиб бўлганлик, касб касаллиги ёхуд меҳнат вазифаларини бажариш билан 
боғлиқ ҳолда соғлиғининг бошқача шикастланиши сабабли ходимларга етказилган зарарнинг 
ўрнини қоплаш учун қонун ҳужжатларида белгиланган нормалардан ортиқча тўланадиган 
тўловлар; 
суд чиқимлари; 
солиқ тўловчининг асосий воситалари ва бошқа мол-мулкининг (активларининг) чиқиб 
кетишидан (балансдан чиқарилишидан) кўрилган (бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонун 
ҳужжатларига мувофиқ аниқланадиган) зарарлар; 
Қуйидаги чегирилмайдиган харажатлар рўйхатига аниқлаштирувчи ўзгартиришлар 
киритилмоқда: 
моддий қимматликларнинг табиий камайиши нормаларидан ортиқча йўқотишлар ва 
бузилишлар, 
агар ваколатли орган томонидан нормалар белгиланган бўлса, чегирилмаслиги 
белгилаб қўйилди;
пенсияларга устамалар бандига 
пенсияларга қўшимчалар ҳам чегирилмаслиги 
белгиланди;
ҳар қандай турдаги ҳомийлик ва ҳайрия ёрдамлари тарзидаги маблағлар; 
кредит шартномасида муддатли қарзлар учун назарда тутилган ставкалардан ортиқча 
тўлов муддати ўтган ҳамда узайтирилган кредитлар (заёмлар) бўйича фоизлар бандига, агар 
муддати ўтган кредитлар бўйича 
ставка жорий қарздорлик учун белгиланганидан 20 %дан 
кўпроқ фарқ қилса чегирилмаслигини назарда тутувчи қўшимча киритилди; 
айбдорлари аниқланмаган ўғирликлар ва камомаддан ёки айбдор томон ҳисобидан 
зарур суммаларнинг ўрнини қоплаш мумкин бўлмаганда кўрилган зарарлар
қонунчиликда 
белгиланган меъёрлардан ошиқча ҳолларда чегирилмаслигини аниқлаштирувчи норма 
киритилди; 
Чегирилмайдиган харажатлар таркиби қуйидаги янги бандлар билан тўлдирилмоқда: 
Ўзбекистон Республикаси норезидентлари учун тўланган солиқлар; 

---

193 
текширишлар натижасида қўшимча ҳисобланган солиқлар ва бошқа мажбурий 
тўловлар; 
солиқ тўловчининг тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш билан боғлиқ бўлмаган 
тадбирларга (соғлиқни сақлаш, спорт ва маданият тадбирлари, дам олишни ташкил қилиш ва 
б.) қилинган харажатлари; 
касаба уюшмалари қўмиталарига ҳомийлик ёрдамлари солиқ солинадиган фойдани 
аниқлашда чегирилмайди. 
Юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи бўйича 2019 йил 1 январдан 
киритилаётган яна бир ўзгариш – бу солиқ солиш мақсадида Солиқ кодексининг 144-
моддасида белгиланган асосий воситаларга эскириш ҳисоблашнинг энг юқори нормалари 
қайта кўриб чиқилиб, фойдаланиш муддатига боғлиқ ҳолда айрим асосий воситалар 
гуруҳларининг