I asosiy qism

Ishning borishi. Kuchsiz kislotani kuchli asos bilan neytrallanish issiqligini aniqlash uchun kalorimetr yig’iladi. Kalorimetrga aralashtirgich, Bekman termometri va ishqor uchun ampula o’rnatiladi.

Neytrallanish reaksiyasi issiqlik chiqishi bilan boradi. Buni aniqlash uchun Bekman termometrini tajriba boshlanishidan oldin kapillyardagi simob meniskini shkalaning pastki qismiga sozlanadi. So’ngra kalorimetr doimiyligi aniqlanadi va kalorimetrga bo’sh ampula qo’yiladi. Shundan keyin neytrallanish issiqligini aniqlashga kirishiladi. 500 ml sig’imli kolbaga 0,1 g aniqlikda tortib olingan 6 g (m₁) muz sirka kislota solinadi va distillangan suv bilan belgigacha suyultiriladi. Eritmaning harorati xona harorati bilan tenglashgandan so’ng eritmaning kolba bilan birgalikdagi massasi (m₂) aniqlanadi. Massalar ayirmasidan m = m₂ – m₁ eritma massasi topiladi va kolbadagi eritma kalorimetrga quyiladi. Texnik tarozida 4 g NaOH tortib olinadi va 50 ml hajmli kolbaga solib, oz - ozdan kam miqdordagi suv bilan eritiladi. Eritma hajmi 50 ml ga yetkaziladi va xona haroratigacha sovutiladi. Shundan so’ng oldindan massasi o’lchangan tayoqchali ampulaga solinadi va eritma bilan birgalikda massasi o’lchanadi, massalar ayirmasidan ishqor eritmasining massasi topiladi. Ampula kalorimetrga o’rnatilgandan keyin ehtiyotlik bilan ampula tubi tayoqcha yordamida sindiriladi (tayoqcha ampulada qoldiriladi). Eritmani aralashtirib turgan holda Δt aniqlanadi.

Neytrallanish issiqligi quyidagi tenglama yordamida hisoblab topiladi:

Q = KΔt ,

bunda Q – neytrallanishda ajralgan issiqlikning umumiy miqdori, K –kalorimetr doimiysi, Δt – tajribada kuzatilgan temperatura ko’tarilishi.

Kuchli kislotalarni kuchli asoslar bilan neytrallaganda 57,1 kJ issiqlik ajralishini bilgan holda Gess qonuni bo’yicha sirka kislotaning dissotsiyalanish issiqligini aniqlaymiz:

Q_diss = Q – 57,1

Solishtirma neytrallanish issiqligi quyidagi tenglama

orqali topiladi:

bunda - aralashish issiqlik effekti;

- suyultirish issiqlik effekti;

- kislota eritmasi og‘irligi.

1 mol kislotaning neytrallanish issiqligi quyidagiga teng:

bunda М - kislotaning molekulyar og‘irligi;

а- kislotaning protsent kontsentratsiyasi.

Yuqoridagi keltirilgan tenglamalarga asosan quyidagini keltirib chiqaramiz:

bunda V va с kislotaning hajmi va molyar kontsentratsiyasi.