I. A. Karimov Ta’lim tizimidagi chuqur va keng ko’lamli islohotlarning mazmuni va amalga oshirish muddatlari O’zbekiston Respublikasining Ta’lim to

i* {Д - *.A^.

Г.'7

| SI Книгп1
	A | В | С			D	E | F | G | H				!		Л.
1
2
3
4
0
0
7				1	|
8
9
in
11										(U(
I.^I								"1		• Qpr
13												—
14
15
10

Totodo

;:*п_Уг.к|

Ш -

‘1^Мои документы j ЙТГхси! дпакл

рон же

_|(М

_1_1вет линииL

Micruuuft Excel

InDm

аз i lam н;бз

Fayl menyu komandalarining mazmuni:

1. 
   Создать - Yangi ish kitobini yaratish,tayyor shablondan foydalanish mumkin.
   
2. 
   Открыть - Mavjud ish kitobini ochish.
   
3. 
   Закрыть - Joriy ish kitobini berkitish.
   
4. 
   Сохранить - Joriy ish kitobini xotirada saqlab qo’yish
   
5. 
   Сохранить как . . . - Joriy ish kitobini biror nom ostida xotirada saqlab qo’yish yoki biror bir katalogga joylashtirish.
   
6. 
   Сохранить рабочую Область . . . - Berilgan konfiguratsiyani ishlash imkoniyatini saqlagan holda ekranning ko’rinishini va sistema sozlanish holatini saqlab qo’yish
   
7. 
   Свойства - Joriy ish kitobini xususiyatlari haqidagi ma’lumotlar aks etgan va zaruriyat bo’lganda, o’zgartirishlar kiritish mumkin bo’lgandagi dialog oyna.
   
8. 
   Доступ . . . - Faylga bir qator qo’shma murojaatlar o’rnatish yoki bekor qilish.
   
9. 
   Параметры страницы . . . - Ishchi sahifa , varaq chegaralari, kolontitul va pechatlashga oid parametrlardan iborat dialog oynasini hosil qilish.
   

Параметры страницы

Стремна | Поля Колонтитул* | Гйст |

BepvtWi колонтитул:
|(мет)
Создать колонтитул...	1
Создать »•*«>*« колонтитул...
колонтитул:
|(иет)

Печать.,,

Просаэтр

Свойства...

	1 <*	Отмена
Параметры страницы		ш

Ctpamw | Поля Колоктнту/ы I Лкт | 8ъ«одить на печать допауи. {

Печатать на каждой ора^е скво»«ие ctqwh:

"53

"5J

Оечать...

Лросартр

У

Своартм...

Б

й |<«вт>

г*ммеч*#1я:

сквозa&tiw Печать

Г сетдо Г *«голз®*>1 строк и столбцов

Г чедо^рлаа Г черновая

гъсгвдовате/ьность вьеода страт»

&&i, уатст вправо вправо, «wpw

OK

Отмена

14. 
    Свойства - Fayl haqida ma’lumotlar saqlash.
    

Pravka menyusi komandalarining mazmuni

• 
  Отменить изменения - Ma’lumotlarni o’zgartirishga olib kelgan oxirgi amalni bekor qilish.Agar amal bekor qilingan bo’lsa, o’zgartirishni qaytarish.
  
• 
  Нельзя повторить - Bu dastur tomonidan qaytarish mumkin bo’lgan amalning yo’qligini bildirish bo’lib,agarda qidirib topish amali bajarilgan bo’lsa, u holda menyudan Повторить Найти komandasi hosil bo’ladi.
  
• 
  Вырезать - belgilngan sohani ish kitobidan olib tashlash va xotirada saqlab qo’yish
  
• 
  Копировать - Ko’rsatilgan katak (xona) lardan xotiraga nusxa olish.
  
• 
  Вставить -Kursor turgan joyga Xotirada saqlanayotgan ma’lumotlarni qo’yish.
  
• 
  Специальная вставка - Bu komanda bir necha katakdan nusxa olib qo’yishda ishlatiladi Bu amalni ushbu dialog oynasida bir qator parametrlarni hisobga olgan holda bajarish mumkin bo’ladi.
  
• 
  Заполнить -Bu band bir necha komandalarni o’z ichiga olib, kataklar blokini talab asosida to’ldirish uchun xizmat qiladi.
  
• 
  Очистить -Kataklarni (xona)mavjud qiymatlardan, yoki bu band komandalaridan foydalangan holda faqat ba’zi parametrlar bo’yicha
  
• 
  Удалить . . . -Belgilangan katak (xona ) yokikataklarni ushbu dialog oynasida keltirilgan parametrlarning biror qiymatida olib tashlash.
  
• 
  Удалить лист -Ish kitobidan ishchi sahifani olib tashlash.
  
• 
  Переместить\копировать -Komanda yordamida dialog oynasida keltirilga parametrlarni o’zgartirish orqali ishchi sahifasini ko’chirish va undan nusxa olish amallarini bajaradi.
  
• 
  Найти . . . - Qidirib topish komandasi.
  
• 
  Заменить . . . -Qidirib topib almashtirish komandasi.
  
• 
  Перейти ... - Komanda qo’shni bo’lmagan kataklar (xona) blokini belgilash va bu bloklarning biridan ikkinchisiga o’tish buyruqlarini amalga oshiradi.
  

•

2. 
   MS.Excelning standart funksiyalarini ishlatilishi
   

Jadvallarda funksiya va formulalarni ishlatish mumkin.Ularni yozishdan avval =belgisini qo’yishingiz kerak. Funksiyalarda + (qo’shish), - (ayirish), * (ko’paytirish), / (bo’lish), ^A (darajaga ko’tarish) belgilarini ishlatishingiz mumkin.Formulalarda xonalar nomi faqat lotin harflari bilan berilishi shart. Masalan agar А1 va B12 xonalardagi sonlarni qoshish kerak bo’lsa, formula quyidagicha bo’ladi. : =А1+В12 Asosiy funksiyalar:

МИН (xonalar) xonalardagi sonlarni minimalini topish МАКС (xonalar) xonalardagi sonlarni maksimalini topish СРЗНАЧ (xonalar)xonalardagi sonlarni o’rtachasinini topish СУММ (xonalar )Xonalardagi sonlar yig’indisini topish ЕСЛИ (Shart, to’g’ri,noto’g’ri) shart bo’yicha amallarni bajarish СЧЁТЗ(xonalar) Bo’sh bo’lmagan xonalarni aniqlash СЧЁТЕСЛИ(xonalar,shart) shartga javob beruvchi xonalar sonini aniqlash СЕГОДНЯ ( )bugungi kunni qo’yish

СТЕПЕНЬ(son, daraja) ko’rsatilgansonni kerakli darajaga ko’tarish ЗНАК^т) ko’rsatilgan son ichidagi ma’lumotlar ishorasini aniqlash COS(son)Ko’rsatilgan sonni kosinusini aniqlash SIN(son) ko’rsatilgan sonni sinusini aniqlash

Formulalarda bir nechta xonalar ko’rsatilganda ular o’rtasidagi : belgi “dan gacha ma’nosini bildiradi.Shu bilan birga ; belgisi esa “bilan” ma’noni bildiradi.

Masalan:=СУММ(A1:F11) bu 1 dan F11 gacha to’rtburchak sohadagi ma’lumotlar summasini topish ma’nosini bildiradi =СУММ(А11;С15) bu A11 vaC15 xonalardagi sonlar summasini

topish ma’nosini bildiradi.Xomlami sichqoncha yordamida qurganimizda SHIFT tugma bilan tanlanganlar “dan gacha,CTRL bilan esa “va” ma’nosini bildiradi.Formulalarda qo’htirnoq ichida yozilgan matnlar o’zgarishsiz ekranda chiqriladi.

Masalan:

=ЕСЛИ(А1=5, "a’lo", "a’lo emas" ) bu agar A1 xonadagi son 5 ga teng bo’lsa,uholda formula xonasida “a’loso’zi yoziladi,aks holda “a’lo emas” so’zi yozilish ma’nosini bildiradi.

Formula bor xonani avtoro’yxat bilan to’ldirganimizda ichidagi formula o’zgarish satri yoki ustunga qarab o’zgaradi.

Masalan:

Agar=EQrt^A1=5, "A’lo", "A’lo emas" )formulasi bor xonani pastki avtoro’yxat bilan to’ldirsak, u holda pastki xonada bu

formula=EQrt^A2=5, "A’lo", "A’lo emas" )ga o’zgaradi.Agar uni o’ng tomonga to’ldirsak ,u holda o’ng tomonfagi xona formulasi =ЕСЛИ(Б1=5, "A’lo", "A’lo emas" ) ga o’zgaradi.Agar sizga avtoto’ldirish yoki nusxa olish natijasida hosil bo’lgan formulada biror bir xona nomi o’zgarmas bo’lishi kerak bo’lsa, u holda uning nomi oldidagi $ belgisi qo’yilishi kerak.Masalan :=ЕСЛИ($А$2=5, "A’lo", "A’lo emas" ) formulada A2 xona nomi o’zgarmas.Agar $A$2 o’rniga $A2 u holda faqat satr nomeri o’zgaruvchan, agar $A$2 o’rniga A$2 bo’lsa, u holda faqat ustun nomi o’zgaruvchan bo’ladi.

Formulalar bilan ishlashda bizga yordam beruvchi va qulayliklar yaratuvchi

Excel formulalar

yordamchisini ishga tushirish uchun yordamchi asboblar (tugmalar)satruda

joylashgan

tugmani bosishimiz kerak.Natijada quyidagi dialog oynasi hosil qilinadi.

Ushbu oynada formula yaratishning birinchi qadamda biz formula yoki funksiyani tanlashimiz kerak.

Kategoriya nomli berk ro’yxatda kerakli formulalar guruhini tanlaymiz:

1. 
   10 недавно использовавшихся - 10 oxirgi ishlatilgan formulalar;
   

2. 
   полный алфавитный перечень - alfavit bo’yicha formulalarning to’liq ro’yxati;
   
3. 
   финансовые - iqtisodiy formulalar;
   
4. 
   дата и время - Vaqt va sana bilan ishlash formulalar;
   
5. 
   математические - matematik formulalar;
   
6. 
   статистические - statistic formulalar;
   
7. 
   ссылки и масcивы -giperyo’llanmalar va massivlar bilan ishlash formulalari.;
   
8. 
   работа с базой данных - ma’lumotlar ombori bilan ishlash formulalari;
   
9. 
   текстовые - matn bilan formulalari;
   
10. 
    логические - mantiqiy formulalar;
    

2. 
   проверка свойств и значений - xonalar ichidagi ma’lumotlarni tekshiruvchi formulalar.
   

Formula tanlangandan so’ng oynaning pastki qismida shu formulaning ma’nosi yoki yordamchi ma’lumotlar chiqariladi.Birinchi qadam bajarilgandan keyin ikkinchi qadamga o’tamiz .

ApiyneHibi функции

EOV
	floi вьцмжение |	3J-
	Знвче*«е_е<ли_истина |	5J-
	Зиачеиие_еа*1_ложь (	aJ-

Проверяет, вьпо1*<ается ли условие, и еоздмимет одно жвчеже, есги оно емюлняетсв, и другое значение, ec«w нет.

СЖ Отмена

Пог вырлжениг побое знаме**» или еьражение, которое при вычислении д«т 5наче»и HCTVttt или ПОЖЬ.

СПМВМ ГО. Знамение:

Ushbu qadamda quyidagi oyna hosil qilinadi.Ushbu oynada formulaning elementlarini ko’rsatishimiz shart. Ularni klaviaturadan yoki sichqonncha yordamida ko’rsatishimiz mumkin.Sichqonchadan foydalanish uchun ma’lumotlar

kiritish sohasining o’ng tomondagi 5] tugmaga bosamiz. Natijada dialog oyna kichiklashtirib, sichqoncha yordamida ish sohaning ixtiyoriy xonani tanlashingiz

mumkin. Xona tanlangandan keyin yana shu^3 tugmani bosib formula yordamchisi bilan ishlashni davom etishingiz. Mumkin.Formula tayyor bo’lgandan keyin OK tugmani bosishimiz kerak.

2. 
   Excelda ob’yekt va tasvirlarni joylashtirish.
   

Excel dasturida jadval ma’lumotlarga qarab , har xil diagrammalar yaratish imkoniyati bor. Diagrammalar bizga ma’lumotlar bilan ishlashni osonlashtiradi.Diagramma yaratishdan oldin jadval yaratishimiz kerak.Jadval tayyor bo’lgach ,jadval ma’lumotlar sohasini sichqoncha bilan tanlaymiz.Bundan keyin ekrandagi tugmani bosamiz.Natijada ekranda quyidagi dialog oyna hosil bo’ladi.

Bu oynada biz Diagramma turini tanlaymiz. ДАЛЕЕ tugmani bosib ikkinchi dialog oynaga o’tamiz.Ikkinchi qadamda biz diagramma ko’rsatilishi shart bo’lgan satr yoki ustunda joylanishi, qaysi ustun va satrlar tanlanganligini va х/у o’qlarning ma’nolarini ko’rishimiz va o’zgartirishimiz mimkin. Ushbu qadamdan keyin ДАЛЕЕ tugmasi yordamida uchinchi dialog oynasiga o’tamiz.

Uchinchi dialog oynada biz Диаграмма ва х/у o’qlar sarlavhasini ko’rsatamiz, qaysi o’qlar ko’rinishi va ulardagi setka chiziqlari ko’rinishini o’zgartiramiz, tushuntirish sohasini sozlaymiz.Ustunlarga ma’lumotlar va ma’lumotlar joylashgan jadvalni diagramma ko’rinishini ta’minlaymiz.Bu qadamdan keyin ДАЛЕЕ tugmasini bosib, oxirgi to’rtinchi dialog oynaga o’tamiz.Bu oynada yangi diagramma alohida yoki shu varaqada yaratilishini tanlaymiz va ГОТОВО tugmasini tanlaymiz.Natijada yangi diagramma yaratiladi.

2. 
   BOB. MICROSOFT EXCELDA FORMULA VA FUNKSIYALAR BILAN ISHLASH 2.1. MS.Excelda formulalar yozilishi haqida
   

Formulalalr bilan ishlash electron jadvalning eng katta imkoniyatlaridan biridir. Formulasiz electron jadvallarni oddiy matn muharriridan farqi bo’lmay qoladi. Ishchi jadvalga formulani yozish uchun uni katakka kiritish kerak.Xuddi shu ma’lumotlardek,formulalarni yo’qotish ,ko’chirish va undan nusxa olish imkoni mavjud.Formulalarda arifmetik amallarda son bilan ishlashda, maxsus funksiyalardan matnlarni qayta ishlashda, xuddi shuningdek, boshqa formulallardan katakdagi qiymatlarni hisoblashda foydalaniladi.Sonlar va matnlar boshqa kataklarga joylashishi mumkin, bu o’z navbatida ishchi jadvaldagi qiymatlarni o’zgartirishda qulaylik tug’diradi.Masalan, Excelda boshlangich qiymatlarni o’zgartirish barcha formulalar bo’yicha qayta hisoblashni amalga oshiradi. Natijada boshlang’ich ma’lumotlarni ko’p marta o’zgartirib , yangi- yangi qiymatlarni hosil qilish mumkin.

Katakka kiritiladigan formulada quyidagi elementlar bo’lishi mumkin.

-Arifmetik amallar

-Katak yoki maydon adresi nomi

-sonlar

-ishchi jadval funksiyalar, masalan, SUMM.

Agar birorta formula kiritilgan bo’lsa, u holda bu formula bo’yicha hisoblangan qiymat shu katakda hosil bo’ladi. Katak faollashtirilganda katakdagi formula formulalar satrida paydo bo’ladi.

Formulalarga misol keltriramiz:

=150*0,05	150 va 0,05 sonlar ko’paytmasi. Formulada faqat sonlar ishtirok etyapti.
=A1+A2	A1 va A2 sonlar yig’indisi
Summ(A1:A12)	A1:A12 maydondagi sonlar yig’indisi
=Ecra(A1:C12; “rost”, “Yolg’on”)	A1 katakdagi qiymat C12 katakdagi qiymat bilan solishtiriladi.Agar tenglik o’rinli bo’lsa, har doim formula yozilgan katakda “rost, aks holda “Yolg’on” so’zlari hosil bo’ladi.

E’tibor bering: Excelda formula har doim tenglik belgisidan boshlanadi.