I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Muzqaymoq 

narxi 

Taklif 

 

Talab 

 

Muvozanat 

narx 

 

Muvozanat 

 

Muvozanat 

miqdor 

 

Talab va taklif muvozanati

  

 

Muvozanat nuqta talab va 

taklif egri chiziqlari 

kesishadigan nuqta 

hisoblanadi. Muvozanat 

narxda talab miqdori va taklif 

miqdori tenglashadi. Bu yerda 

muvozanat narx $2: bu narxda 

7 dona muzqaymoq taklif 

qilinadi va 7 dona 

muzqaymoqqa talab mavjud.

 

Rasm 

Muzqaymoq 

miqdori 

---

 

45 

Endi faraz qiling bozor narxi muvozanat narxidan quyi holatda 9 rasm (b). Bu 

holatda  birdona  muzqaymoq  uchun  narx  $1.50  va  mahsulotga  bo`lgan  talab 

miqdori  taklif  miqdoridan  oshadi.  Bu  holatda  tovar  taqchilligi  kelib  chiqadi: 

Talabgorlar mazkur narxda istagan mahsulotlarini barchasini xarid qila olmaydilar. 

 

 

 

Muzqaymoq  bozorida  taqchillik  sodir  bo`lganda,  xaridorlar  oz  miqdordagi 

muzqaymoqlardan  birini  xarid  qilish  uchun  uzoq  navbatda  turishlariga  to`g’ri 

keladi. Ko`p xaridorlar oz mahsulot ortidan quvishi, taqchillikka sotuvchilar savdo 

hajmini  yo`qotmagan  holda  narxni  ko`tarish  orqali  javob  qaytaradi.  Narx  o`sishi 

tufayli talab miqdori tushadi, taklif miqdori oshadi va bozor yana qayta muvozanat 

nuqtaga qarab harakatlanadi. 

Shunday  qilib  sotuvchilar  va  xaridorlar  harakati  bozor  narxini  avtomatik 

tarzda muvozanatli narx tomon suradi. Bozor muvozanatli narxga erishishi bilanoq, 

barcha sotuvchi va xaridorlar qoniqadi va narxda yuqoriga va pastga bosim mavjud 

bo`lmaydi.  Qanchalik  tez  muvozanatga  erishish  qanchalik  tez  narx  o`zgarishiga 

qarab, bozordan bozor farq qiladi. Ko`plab erkin bozorlarda mahsulot ortiqchaligi 

vaqtinchalik holat hisoblanib, narxlar  muvozanatli darajasiga qarab harakatlanadi. 

Chindan,  bu  hodisa  keng  tarqalgan  bo`lib,  talab  va  taklif  qonuni  deb  ataladi. 

(a)  qismda  ortiqchalilik  tasvirlangan.  Bozor  baxosi($2.50)  muvozanat  narxdan  yuqori 

bo’lganligi sababli mahsulot taklifi miqdori ( 10 ta muzqaymoq) mahsulotga bo’lgan talab 

miqdoridan  (4  ta  muzqaymoq)oshadi.  Mol  yetkazib  beruvchilar  muzqaymoq  narxini 

qisqartirish  orqali  sotish  hajmini  oshirishga  harakat  qiladi  va  bu  narxni  muvozanat  nuqta 

tomon  harakatlantiradi.  (b)  qismda    yetishmovchilik  tasvirlangan.  Bozor  narxi  muvozanat 

narxdan  quyida  bo’lganligi  sababli  mahsulotga  bo’lgan  talab  miqdori(10  ta  muzqaymoq) 

mahsulot  taklifi(4  ta  muzqaymoq)  miqdoridan  oshadiKo’p  xaridor  oz  miqdordagi 

mahsulotga talab bildirishidan sotuvchilar narxni oshirish orqali manfaat ko’radi. Shunday 

qilib.  Ikkala  holatda  han  narx  o’zgarishi  bozorni  talab  va  taklif  muvozanati  tomon 

harakatlantiradi.