I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Qashshoqlikka  qarshi  kurashish.  Ko`pgina  davlat  dasturlari  nochorlarga 

yordam  berishga  yo`naltirilgan.  Ijtimoy  himoya  qilish  tizimi  (rasman  yordamga 

muhtoj oilalarga vaqtincha ko`mak deb nomalanadi) ayrim nochor oilalarga katta 

bo`lmagan  daromadni  ta’minlab  beradi.  Undan  tashqari  oziq-ovqat  talonlari 

dasturi  kam  daromadli  kishilarga  oziq-ovqat  mahsulotlarini  xarid  qilishni 

subsidiyalaydi,  shuningdek  turli  xil  uy  joy  bilan  ta’minlash  davlat  dasturlari 

ularni yashash joylari bilan ta’minlab beradi. Qashshoqlikka qarshi kurashishga 

yo`naltirilgan  ushubu  dasturlar  moliyalviy  jihatdan  barqaror  bo`lgan  oilalar 

tomonidan to`lanadigan soliqlar hisobiga moliyalashtiriladi. 

Iqtisodchilar  qashshoqlikka  qarshi  kurashishda  davlatning  tutgan  roli 

borasida  o`zaro  hamfikr  emaslar.  Biz  mazkur  masalani  atroflicha  o`rganib 

chiqishimizga  qaramasdan  hozir  muhim  bir  jihatga  e’tibor  qaratamiz: 

qashshoqlikka  qarshi  kurashish  tarafdorlari,  ushbu  kurashishni  ommaviy 

mahsulot  hisoblashadi.  Hatto,  barcha  qashshoqlik  mavjud  bo`lmagan  jamiyatda 

yashashni hohlasada, qashshoqlikka qarshi kurashish umuman olganda “yaxshi” 

tadbir emas, sababi bu masalalar shaxsiy tartibda amalga oshirilishi zarur. 

Qashshoqlikni  bartaraf  etish  maqsadida,  aytaylik,  kimdur  boy  kishilar 

jamiyatini tashkil etdi. Ular ommaviy mahsulotlar taqdim etishadi. Bu iste’molda 

cheklangan  mahsulot  bo`lmaydi:  biror  kishini  qashshoqlik  mavjud  bo`lmagan 

---

 

409 

jamiyatda  yashashi  boshqa  bir  kishini  ana  shu  jamiyatda  yashashiga  to`sqinlik 

qilmaydi.  Bu  iste’moldan  mahrum  qilish  xususiyatiga  ham  ega  bo`lmaydi: 

qashshoqlik  bartaraf  etilgandan  so`ng  kimdur,  xech  kim  bundan  mahrum 

etilmaydi. 

Natijada, “tekinxo`rlar” qashshoqlikka qarshi kurashishda ishtirok etmasdan 

turib  qashshoqlik  mavjud  bo`lmagan  sharoitda  yashash  imkoniyatiga  ega 

bo`lishadi. 

“Tekinxo`rlar”  muammosi  tufayli  qashshoqlikni  xususiy  homiylik 

yordamlari hisobidan bartaraf etish, turgan gapki, mumkin emas. Shu bilan birga, 

davlatni aralashuvi ushbu masalani hal etishi mumkin. Nochorlarni hayot tarzini 

ko`tarishni  ko`zlab  boylarni  soliqqa  tortish  hammasini  yaxshilashi  mumkin. 

Nochorlar  baxtli  –  sababi  ular  yaxshi  hayot  tarziga  ega  bo`lishayapti,  boylar 

baxtli  –  sababi  ular  qashshoqlar  nisbatan  kam  bo`lgan  jamiyatda  yashashni 

yaxshi ko`rishadi.