I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Talab egri chizig’ini siljishi 

Talab  egri  chizig’i  boshqa  teng  sharoitlarda  haqqoniy  bo`lsa,  u  vaqt  o`tgan 

sari  turg’un  bo`lmaydi.  Agar  nimadir  talab  miqdorini  o`zgartirsa,  bu  holda  talab 

egri  chizig’ining  siljishi  kuzatiladi.  Masalan,  deylik,  Amerikalik  Tibbiyot 

assotsiatsiyasi  odamlar  ko`p  miqdorda  muzqaymoq  iste’mol  qilishsa,  ular  uzoq 

umr ko`rishini aniqlashdi. Bunday kashfiyot talab egri chizig’ini ko`taradi. Har bir 

paytdagi narxda xaridorlar ko`proq muzqaymoqni sotib olishni hohlaydilar, va shu 

yol bilan talabegri chiziqi siljiydi. 

3  rasmda  talab  egri  chizig’i  siljishi  aks  ettirilgan.  Har  bir  narxdagi  talabni 

ko`paytiradigan 

har 

qanaqa 

o`zgarish, 

masalan 

Amerikalik 

Tibbiyot 

assotsatsiyasining kashfiyoti, talab egri chizig’ini o`ng tomonga siljitadi va bunday 

siljish  talabni ko`payishi  deb  nomlanadi. Har  bir narxdagi talabni kamaytiradigan 

xar qanaqa o`zgarish talab egri chizig’ini chap tomonga siljitadi va bunday siljish 

talabni pasayishi deb nomlanadi.  

Talab  egri  chizig’iga  ko`plab  o`zgaruvchan  omillar  o`z  ta’sirini  ko`rsatadi. 

Ulardan eng muhimi shulardir. 

Daromad.

  Agar  siz  yozda  ishingizni  yo`qotsangiz,  sizning  muzqaymoqqa 

bo`lgan  talabingiz  qanday  o`zgaradi?  Umuman  olganda  u  tushadi.  Kam  foyda 

olganda  sizning  jami  sarf-xarajatlaringiz  kamayadi.  Shu  nuqtayi  nazardan  sizning 

yaxshi tovarlarga bo`lgan  xarajatingiz  ham  kamayadi. Agar daromad 

tushganda  biror  mahsulotga  bo`lgan  talab  tushsa  ushbu  tovar  odatiy  tovar 

---

 

35 

deyiladi. 

 

Barcha  tovarlar  ham  odatiy  tovarlar  emas.  Agar  daromad  tushganda  biror 

tovarga bo`lgan talab oshsa, ushbu tovar past darajali tovar deyiladi. Past darajali 

tovarga  misol  qilib  avtobus  chiptasini  keltirishimiz  mumkin.  Daromadingiz 

tushganda mashina haydash yoki taksi minishdan ko`ra avtobusga chiqishni ma’qul 

ko`rasiz.