I. A. Axmedov, N. S. Saidxo‘jaeva

 
Maxsus (infeksiyaga qarshi) ishlov berish. 
Radiatsion xavfsizlik normalari (NRB-2006) da dezaktivatsiya deb ma’lum 
yuzadan yoki joydan radioaktiv ifloslanganlikni kamaytirish yoki ketkazish 
tushuniladi.
Zararsizlantirish (dezaktivatsiya) boshqa tadbirlar bilan bir qatorda maxsus 
ishlov tarkibiga kirib turli yuzalarni, kiyimlarni, oziq-ovqatlarni va suvni hamda 
avariya-qutqaruv tuzilmalarining shaxsiy tarkibini sanitar ishlovdan o‘tkazadi.
Zararsizlantirish – bu biologik, kimyoviy va radiatsion ifloslanishni ruxsat 
etiladigan darajagacha kamaytirish bo‘yicha tadbirlardir. Bu radioaktiv ifloslanishga 
qo‘llanilganda deaktivatsiya deb tushiniladi.
Shunday qilib zararsizlantirish radioaktiv ifloslanishni ketkazish yoki 
izolyasiyalashdir.
Zararsizlantirish ishlari samaradorligining ko‘rsatkichlari
Turli xil obyektlar yuzalaridan radioaktiv moddalarni ketkazish samaradorligi 
dezaktivatsiya koeffitsient i (DK) bilan, odam nurlanish xavfini kamaytirish doza 
quvvatini kamaytirish koeffitsient i (KK) bilan baholanadi.
DK yuzadagi ifloslanganlik necha marta kamayganligini bildiradi 
s
d
А
А
DK
=
(5.13) 
bu erda: 
A
d
 – 
dezaktivatsiyagacha bo‘lgan faollik;
A
s
 –
dezaktivatsiyadan 
 
so‘nggi faollik.
Odamlar nurlanish xavfining kamayishi 

---

163 
дк
дн
М
М
КK
=
(5.14) 
bu erda: 
M
dn
– 
dezaktivatsiyagacha bo‘lgan doza quvvati;
M
dk
– 
dezaktivatsiyadan 
 
so‘nggi doza quvvati. 
Atom energetikasi sohasi uchun zararsizlantirishning 5 balli sifat shkalasi 
ishlangan (5.17-jadval).