I -мавзу: “РАҚамли иқтисодиёт” фанига кириш

1.2-расм. Алоқа ва ахборотлаштириш хизматлари ҳажми 
ўзгариши, млрд.сўм 
Юқори интернет тезлиги рақамли иқтисодиёт аломатларидан бири 
ҳисобланади. Тезликнинг ўсиши ҳамма жойда, лекин айниқса, буюртмалар 
бажариш, ахборот яратиш, олиш ёки жўнатишда рўй бермоқда. Ҳар қандай 
ҳаракатдан зудлик билан жавоб олиш кутилмоқда. 
Рақамли иқтисодиёт замонавий жамият фаолиятининг барча соҳаларида 
эскича тартибни шиддат билан сиқиб чиқармоқда, кундалик такрорланадиган 
зерикарли операцияларни автоматик равишда бажаришга ва оптимал қарорлар 
қабул қилиш учун ахборотни тез тақдим этишга имкон беради. Рақамли 
иқтисодиётда асосий ролни ахборот тизимлари эгаллайди. Алоқа оператори 
учун бундай тизимлар, биринчи навбатда, операцияларни қўллаб-қувватлаш 
тизимлари ва бизнесни қўллаб-қувватлаш тизимлари ҳисобланади. улар ички 
бизнес-жараёнларнинг амалий таъминот тоифасини ифодалаши сабабли 
уларни ўзгартириши бу, бизнес-жараёнлардаги ўзгаришларга жавобдир. 
Ахборот технологияларининг қўлланиши билан жамиятнинг барча 
қатламларида, хусусий ҳаётда ўзгаришлар рўйбермоқда, одамларнинг турмуш 
тарзи ўзгармоқда. Янги касблар ва ўзаро алоқа воситаларига эҳтиёж юзага 
келмоқда. 
Ахборот, 
ахборот 
инфратузилмаси, 
ахборот 
тўплаш, 
шакллантириш, тарқатиш ва фойдаланишни амалга оширадиган субъектлар 
3219,3
3749,8
4541,3
5181,5
6306,8
8196,7
9744,1
10345,9
944,1
1122,8
1388,4
1724,5
2187,9
2329,2
2628
2867,9
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
2012й.
2013й.
2014й.
2015й.
2016й.
2017й.
2018й.
2019й.
Алоқа ва ахборотлаштириш хизматлари 
Компьютер ва маиший товарларни таъмирлаш хизматлари

---

йиғиндисини ифодалайдиган электрон ресурлар, шунингдек, бунда юзага 
келадиган муносабатларни тартибга солиш тизимининг роли ўсмоқда. 
Албатта, мутахассисларни рақамли секторга киритиш масаласи вужудга 
келади. Масалан, рақамли иқтисодиёт соҳасида ЯndexТаxi ҳайдовчилари ёки 
алоқа объектлари учун биноларни лойиҳалаштирадиган муҳандислар ва 
иқтисодчиларни ҳисоблаш лозимми? Бироқ, аслини олганда, бу унчалик 
муҳим эмас. Кўрсаткичнинг мутлақ ҳажми эмас, йилдан йилга ўзгармас 
координаталар тизимида унинг динамикаси кўпроқ қизиқиш уйғотади. Бундай 
ёндашувнинг кучли томонлари жуда кўп, чунончи: 
 кўрсаткич ишлаётган аҳоли улушида ҳам, мутлақ пулларда ҳам 
ўлчанадиган бўлиши лозим; 
 макроиқтисодий кўрсаткичлар тизимидан ўрин олган ҳолда айнан 
«рақамли» ва айнан «иқтисодиёт»ни акс эттириши лозим; 
 рақамли технологияларга ҳам, кадрларга ҳам талаб динамикаси 
билан боғлиқ; 
 қисқа ва ихчамлиги билан бирга, кўрсаткич қиймати йилдан йилга 
ўсиши учун нимани ва қаерда ривожлантириш зарурлиги борасидаги 
қарашларни тубдан ўзгартиради. 
Инсон фаолиятининг турли соҳаларида компьютер технологиялари 
шиддат билан ўсиши, бир томондан, ушбу соҳаларда юқори ютуқларни 
таъминлашга имкон берди, бошқа томондан эса, олдиндан айтиб бериш 
мумкин бўлмаган ва инсонлар жамияти учун зиён келтирадиган оқибатлар 
манбасига 
айланди.1.3-расмда 
маълумотлар, 
ахборот 
ва 
билимлар 
хусусиятлари тақдим этилган.