I – laboratoriya ishi I. Laboratoriya ishlari texnikasi I. I. Ish tartibi

1.4. XIMIYAVIY IDISH VA U BILAN ISHLASH. 

Ximiyaviy tajribalar vaqtida moddalar bilan qilinadigan ishlarning ko’pchiligi 

yupqa  shisha  idishlarda  bajariladi.  Bunday  shisha  temperaturaning  birdan 

o’zgarishiga  odatdagi  shishaga  qaranganda  yaxshi  chidaydigan  bo’ladi.  eng  ko’p 

ishlatiladigan  shisha  idishlar  probirka,  stakanb  yumaloq  tupli  kolba,  yassi  kolba, 

konus shaklidagi kolba, Vyurts kolbasi va retortalardir (2 - rasm). 

Kristalizatorlar,  har  xil  voronkalar,  soat  oynalari,  allonjlar  ham  shisha 

idishlarga kiradi. 

SHisha idishlar bilan bir qatorda, chinni kosachalar va tigelllar ham ishlatiladi. 

(3 - rasm). 

Ish  vaqtida  idishlarni  mahkamlab  qo’yish  uchun  halqali  va  qisqichli  temir 

shtativlar  ishlatiladi.  shisha  idishlar  (stakanlar,  kolbalar)  qizdirilayotganda 

sinmasligi uchun ular asbeslangan metall to’rlar ustiga qo’yiladi. 

Moddalarni  qattiq  qizdirish  kerak  bo’lsa,  chinni  tegillardan  foydalaniladi; 

bunda  ular  chinni  nay  kiygizilgan  sim  uchburchaklar  ustiga  qo’yiladi.  Qattiq 

moddalar chinni hovonchalarda tuyiladi. 

Suyuqliklar, odatda, chinni kosachalarda bug’latiladi. 

Suyuqliklarning hajmini o’lchash uchun o’lchov idishlar: o’lchov kolbalari va 

tsilindrlar, minzurkalar ishlatiladi. 

Suyuqliklarni juda aniq hajmda qilib o’lchab olish uchun pipetkalar ishlatiladi. 

Ular kichikroq diametrli, o’rtasi keng naylardir. 

Qattiq qizdirilgan ximiyaviy idishni, ayniqsa shisha idishni darrov sovuq stolga yoki 

temir shtativ tagligaga qo’yish va sovuq suvga tegizish yaramaydi. Ichida qaynab 

turga  suvi  yoki  eritmasi  bo’lgan  kolbani  sovuq  suvga  botirish  yoki  vodoprovod 

jumragi ostida sovitish mumkin. Bunda kolbaning suyuqlik tegmay turgan qismiga 

---

suv  sachramasligi  lozim.  Suyuqliklarni  probirkaga  solib  qizdirishda  probirkaning 

suyuqlik sathidan yuqori qismini yoki faqat 

tubini  qizdirish  mumlaqo  yaramaydi.  Probirkaning  suyuqlik  sathidan  yuqori 

qismi  qizdirilsa, probirka  yorilishi, tubi qizdirilganda esa    suyuqlik  otilib chiqishi 

mumkin. Probirkaning suyuqlik turgan qismi alangada bir tekis qizdirilishi kerak.