I – боб. Корпоратив бошқарув курсига кириш

Корпоратив ҳуқуқ тушунчаси


Корпоратив ҳуқуқ- бу корхонада ишлаб чиқарилган қоидалар тизими бўлиб, манфаатдор томонларнинг иродасини ифодалайди ва ташкилот фаолиятининг турли томонларини тартибга солади (11-расм).




Корпоратив ҳуқуқнинг белгилари:

• 
  корпоратив ҳуқуқ меъёрлардан, яъни умумий характерга эга бўлган ўзаро муносабатлар қоидаларидан таркиб топган;
  
• 
  корпоратив ҳуқуқ ўзи билан ташкилот фаолиятининг барча томонларини тартибга солувчи меъёрлар тизимини ташкил қилади;
  
• 
  корпоратив меъёрлар ташкилотнинг ҳар бир аъзоси, корхонанинг ҳар бир ходими учун мажбурийдир;
  
• 
  корпоратив меъёрлар, одатда, ёзма шакилда ифодаланади ва уларни ўрнатиш шакли сифатида корпоратив ҳужжатлар хизмат қилади;
  
• 
  корпоратив меъёрлар корхонада қабул қилинади ва алохида мустақил бирлашма жамоасининг иродасини ифодалайди;
  
• 
  корпоратив меъёрлар бузилганда, мажбур қилиш йўли билан таъминланади.
  

Корпоратив меъёрий ҳужжатлар қуйидаги талабларга жавоб бериши шарт:

• 
  объектив ҳаққонийликни акс эттириши;
  
• 
  амалдаги қонунчиликка зид келмаслиги;
  
• 
  компаниянинг барча аъзолари ва ходимлари учун тушунарли бўлиши;
  
• 
  меъёрларнинг бетартиб тўпламини ташкил қилмасдан, балки маълум бир тузилмага эга бўлиши;
  
• 
  барча зарур реквизитларга эга бўлиши.
  

Корпоратив бошқарувнинг глобал андозалари:

• 
  молиявий ҳисоботнинг халқаро андозалари (XX аср 90-йилларининг иккинчи ярми);
  
• 
  Жахон Банкининг корпоратив бошқарувнинг ҳолатини яхшилаш глобал дастури турли мамлакатларда корпоратив бошқарув ва компаниялар фаолияти ҳақидаги ахборотларни ошкора қилиш миллий тизимларини сезиларли даражада яхшилашга қаратилгандир (1998-йил);
  
• 
  Бирлашган миллатлар ташкилотининг Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти (ИҲТТ) Кенгаши томонидан 1999-йил май ойида қабул қилинган Корпоратив бошқарув тамойиллари.