Házirgi qaraqalpaq ádebiyatı hám ádebiy process 1-tema: Kirisiw, házirgi qaraqalpaq ádebiyatı pániniń maqseti hám wazıypaları

Artıq Shamuratov (1915-1942)
Ol Qaraózek rayonında tuwılǵan. 1929-33-jılları Shımbayda mektepte, 1934-36-jılları 
Tórtkúldegi pedtexnikumda oqıydı. Oqıtıwshı, qaraqalpaq mámleketlik baspasında redaktor, 
mektep direktorı, siyasiy xızmetker sıyaqlı jumıslardı atqaradı. 1942-jılı urısqa atlanıp, 
Leningrad qamalında qazalanadı.
A.Shamuratovtıń shıǵarmaları 1930-jıllardan baslap rayonlıq gazetalarda 1934-jıllardan 
respublikalıq baspa sózde járiyalanıp turdı. Onıń «Sıy» dep atalǵan qosıqlar toplamı 1940-jılı 
baspadan shıqtı.
Shayırdıń 1930-jılları baspada járiyalanǵan «Mádeniyat áskerlerine», «Baqshada», «Eldiń 
kórki bizlermiz», «Tárbiya ber», «Atızǵa» «Amiwdárya», «Miynetkeshlerge», «Bizler tayar», 
«Qımbatlı ómir», «Kerek miynet etkenim" shıǵarmaları óz dáwiriniń áxmiyetli shıǵarmaların sóz 
etiwi menen áxmiyetke iye.
Ol Moskva, Tashkent, Almaata qalalarında dóretiwshilik saparında boladı. Usı saparǵa 
baylanıslı «Yadtan shıqpas bir kún», «Kavkaz», «Kavkaz hám Lermontov», «Kaspiy», 
«Ukrainada shaǵlap ketip baramız» shıǵarmaların jazdı.
A.Shamuratov bir qansha poema, prozalıq hám dramalıq shıǵarmalar jazǵan edi. «Dushpan 
sırı», «Súyiw jırı» poemaların, «Qaharmannıń anası» muzıkalı dramasın, «Baxıt» atlı povestin 

---

25 
jazdı. Avtordıń bull shıǵarmaları ózi ólgennen kóp jıllardan soń 1987-jılı N.Dáwqaraev atındaǵı 
Til hám ádebiyat institutı tárepinen baspadan shıgarıldı.
Sorawlar :
1. XX ásirdiń 20-30-jıllarında poeziyada qálem terbetken qaraqalpaq shayırların aytıp 
beriń.
2. Usı dáwirde poeziyada qanday jańa janrlar júzege keldi? 
3. «Mayakoskiyshe », «Teksheli » qosıq dep atalatuúın poeziyalıq shıǵarmalar, olardıń 
avtorları haqqında aytıp beriń.
4. Qaraqalpaq ádebiyatında dáslepki prozalıq shıǵarmalar qashan payda bldı? 
5. Dáslepki dramalıq shıǵarmalar hám olardıń avtorları haqqında aytıp beriń.
Ádebiyatlar: 
1. История каракалпакской советской литературы, Ташкент,«Фан» 1983 
2.Қарақалпақ советәдебияты тарийхының очерклери Ташкент,1968 
3.Қарақалпақ совет әдебияты Н,1984 
4.Ахметов С.Қарақалпақ совет поэзиясы Н, 1988 
5.Нурмухамедов М.Шығармалары 2 томлық, Н, 1983,85