Huquqiy ong zamonaviy jamiyatda huquqiy madaniyatining asosiy elementi

MATERIAL VA METODLAR 
Jamiyat huquqiy madaniyatini ko’rsatkichlaridan biri bo'lgan huquqiy ong - bu 
huquq va huquqiy hodisalarga nisbatan qarashlar, g'oyalar, in'ikoslar, his-tuyg’ular, 
odamlar, ularning birlashmalari, umuman butun jamiyat bilan alqoador tushunchadir. 
Bu tushuncha odamlarning o'tmishdagi va amaldagi qonunchilikka, g'oyalarga, uni 
yanada takomillashtirishga, qonuniylik, odil sudlovga bilim va baholovchi 
munosabatni shakllantirishda namoyon bo’ladi. Bunga zamonaviy jamiyatda 
qonunning ob'ektiv zarurligini anglash, uning ijtimoiy maqsadi, adolat, erkinlik, 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 5 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
1070 
w
www.oriens.uz
June 
2021
 
 
shaxsning tabiiy va ajralmas huquqlari kabi demokratik g'oyalar bilan bog'liqligi 
kiradi. Va nihoyat, bu tushunchga qonuniylik yoki noqonuniylik nuqtai nazaridan 
odamlarning xatti-harakatlariga, ularning baholash xususiyatlariga bo'lgan munosabat, 
qonun normalariga qat'iy rioya qilishga psixologik munosabat va qadriyatlar 
yo'nalishi sifatida ham qarash mumkin. Yigirmanchi asrning oxirlarida mamlakatlar 
hayotining siyosiy, iqtisodiy, madaniy va boshqa jihatlaridagi o'zgarishlar, davlat va 
huquqning mohiyati to'g'risidagi yangi qarashlar zamonaviy jamiyatining huquqiy 
madaniyati darajasining jiddiy muammosini hal qilishni talab qildi. 
Zamonaviy jamiyatlardagi huquqiy ong o'ta xilma-xil, ziddiyatli va asosan 
deformatsiyalangan holatda namoyon bo’ldi. Yuridik nigilizm, qonun va qonunlarga 
nisbatan hurmatsizlik munosabati rivojlanib jamiyatning ijtimoiy munosabatlariga 
sezilarli ta’sir ham qildi. Jinoyatchilik va boshqa noqonuniy harakatlar ko'paygan. 
Huquqiy ongning bu holatga kelishiga esa jamiyatning inqiroz holatida, fuqarolarning 
siyosiy, huquqiy va axloqiy madaniyatining pastligi, huquqni muhofaza qilish 
organlarining samarasiz ishlari sabab bo’ldi. 
Taniqli faylasuf F. Engels millatni buzishning ikki yo'li bor, deb yozgan edi: 
aybsizlarni jazolash va aybdorlarni jazolamaslik. Afsuski, o’sha davrda bu ikki 
holatning ham birga kuzatilishi ro’y berdi. Odamlar jinoyat borligini ko'rsalar-da, 
jazo yo'q, yoki aksincha, jazo mavjud, ammo jinoyat yo'q, demak, ularning huquqiy 
ongi jiddiy deformatsiyaga uchragan, ular qonun, kuch, adolatga ishonishni 
to'xtatganlar. 
Huquqiy ong jamiyatning huquqiy hayotini takomillashtirish va rivojlantirishda 
muhim rol o'ynaydi. Bu esa huquqiy davlatni yaratishda zarur omil hisoblanadi. 
Darhaqiqat, huquqiy normalarda ifodalanishidan oldin, qonun ijodkorligi organlari 
faoliyatining natijalari, odamlarning ma'lum manfaatlari va ehtiyojlari huquqiy 
normalarni yaratuvchi shaxslarning irodasi va ongidan o'tadi. Shuning uchun huquqiy 
normalarning sifati, ularning ijtimoiy rivojlanish ehtiyojlariga muvofiqligi huquqiy 
g'oyalar va huquqiy normalarni yaratuvchilarning huquqiy ongi darajasi bilan uzviy 
bog'liqdir. 
Muallifning fikriga ko'ra, huquqiy ong huquqiy normalarni aniq va to'liq amalga 
oshirishning muhim va zaruriy shartidir. Fuqarolik jamiyati a’zolarining huquqiy 
ongi darajasi qanchalik baland bo'lsa, huquqiy normalar ko'rsatmalari shunchalik aniq 
bajariladi. Rivojlangan huquqiy ong qonun talablarini ixtiyoriy ravishda amalga 
oshirilishini, ularning to'g'riligi va asosliligini tushunishini ta'minlaydi. Bu odamlarda 
qonun va tartibni buzilishiga nisbatan murosasizlik hissini uyg'otadi. Ya'ni huquqiy 

---