Huquqiy normalar va huquqbuzarlik

HUQUQIY NORMALAR VA HUQUQBUZARLIK

1.Huquqiy normalar tasnifi:

– ta’sis etuvchi – konstitutsiyaviy huquq normalari

– tartibga soluvchi – fuqarolik huquqi normalari

– qo‘riqlovchi – jinoyat huquqi normalari

– deklarativ – oila huquqi normalari

– definitiv – ma’muriy huquq normalari va– kollizion va b. boshq.

– davlat organlari – imperativ – umumiy normalari dispozitiv – harakatdagi

– jamoat – tavsiya etuvchi – cheklangan birlashmalari – sohaga oid normalar

2. Huquq normalari jamyatda mavjud bo’lgan ijtimoiy-siyosiy jarayonlarni tartibga soladi. Huquq normalarni bilish va unga amal qilish har bir fuqaroning burchi hisoblanadi. Dastlab umum ta’lim maktablar , MTM, xusuiy maktablarda “ HUQUQ ASOSLARI” fani orqali , “KONSTITUTSIYAMIZ- BOSH QOMUSIMIZ”, “HUQUQ BILIMDONI” kabi tadbirlar, bellashuvlar orqali o’quvchilarga huquq fani haqida hamda huquqiy normalar haqida malumotlar beriladi va o’quvchilar bilimi boyitib boriladi. Oliy ta’lim muassalarida ham talaba yoshlar ortasida turli xil huquqqa oid tadbirlar, musobaqalar, blits savollari o’tkazish orqali huquqiy normalarni talaba yoshlarga yetkaziladi. Bundan tashqari huquqiy normalar haqida devoriy gazetalar tanlovi otkazilishi ham huquq haqida bilimlarni talaba yoshlarga yetkazib berishda yaxshi vosita hisoblanadi. Huquq normalarini boshqalarga yetkazishda talaba yoshlar faoliyati asosiy orin egallaydi. Talabalar huquqiy normalarini ozlari mustaqil organishi barobarida , maktablarda huquq normalari boyicha seminar mashg’ulotlari o’tkazishi nafaqat talaba yoshlar bilimini oshiradi , balkim oquvchilarni ham bilimini boyitishga xizmat qiladi. Bundan tashqari aholi orasida huquqiy savdxonlikni oshirish maqsadida talabalar aholi o’rtasida qisqa savol-javoblar otkazish ham yaxshi samara beradi. Oynai jahon orqaqli Videoroliklar , turli xil telekorsatuvlar taqdim etish ham aholi ortasida huquq normalarni yetkazishda samarali vosita hisoblanadi.

3. Huquqbuzarlik - huquq va muomala layoqatiga ega subʼyekt tomonidan sodir etiladigan, huquq normalari talablariga zid keluvchi hamda shaxsga, mulkka, davlatga va butun jamiyatga zarar keltiruvchi ijtimoiy xavfli qilmish. Oʻz xususiyatiga koʻra, Huquqbuzarlik jinoyat, nojoʻya harakat, intizomni buzish shaklida boʻladi. Koʻp hollarda Huquqbuzarlik qonunbuzarlik soʻzi bilan bir xilda ishlatiladi. Fuqaroviy Huquqbuzarlik (shaxsga, fuqaro yoki tashkilotning mulkiga ziyon yetkazish), maʼmuriy Huquqbuzarlik (mayda bezorilik, yoʻl harakati qoidasini buzish), intizomiy Huquqbuzarlik (nojoʻya harakat, mast, ishga kelmaslik, kech qolish) farqlanadi. Huquqbuzarlik ning eng xav-fli koʻrinishi jinoyatdir. Huquqbuzarlik uchun qonunda tegishlicha fuqaroviy, maʼmuriy, intizomiy va jinoiy javobgarlik belgilangan.

4.Huquqbuzarlik va uning oqibatlarini o’quvchilarga tushuntirishda eng samarali yo’l sifatida sahna tomoshalari hisoblanadi. Sahna tomoshalarida bir huquqbuzarlik aks ettirish, va uning salbiy oqibatlarini korsatib berish orqali huquqbuzarlikni salbiy oqibatlari ochib beriladi. Bundan tashqari oquvchilar xotirasida ham yaxshi saqlanib qoladi. Blits savollari, devoriy gazetalar, turli xil musobaqalar otkazish ham yaxshi samara beradi.