Taraflar
Taraflar (huquqda) — fuqarolik
protsessida fuqarolik ishlari boʻyicha
sudlarda muayyan huquq kimga tegishli
ekanligi yuzasidan nizolashayotgan
jismoniy yoki yuridik shaxslar. Fuqarolik
ishlarini sudda koʻrib hal qilish jarayonida
2 taraf: daʼvogar va javobgar ishtirok
etadi. T.ning protsessual huquqlari va
majburiyatlari Oʻzbekiston
Respublikasining FPKda (40modda)
belgilab berilgan. T. fuqarolik protsessual
muomala layoqatiga (FPKning
38moddasi), yaʼni sudda oʻz huquq va
majburiyatlarini amalga oshirish
layoqatiga ega boʻlishi lozim. Bunday
layokatga voyaga yetgan (18 yoshga
toʻlgan) muomala layoqati cheklanmagan
fukarolar ega boʻladi. Voyaga yetmagan
yeki muomala layeqati cheklangan
shaxslarning huquqlari ularning qonuniy
vakillari, homiy va vasiylik organlari,
boshqa vakolatli organlar tomonidan
sudda himoya kilinadi. Mehnat bilan
bogʻliq nizolarda va belgilangan tartibda
toʻla muomalaga layoqatli deb topilgan
hollarda 16 yoshga toʻlgan fuqarolar ham
oʻz huquklarini sudda oʻzi himoya qilishi
mumkin. 14 yoshga toʻlmagan
fuqaroning , shuningdek, ruhiy kasalligi
yoki aqli zaifligi sababli muomala
layoqatiga ega emas deb topilgan
shaxslarning huquqlari sudda ularning
otaonalari va boshqa qonuniy vakillari
tomonidan himoya qilinadi. Daʼvogar —
daʼvo takdim etish, uning predmetini
oʻzgartirish, daʼvodan voz kechish,
kelishuv bitimi tuzish kabi, javobgar esa
— daʼvoni tan olish, dalil takdim etish,
qarshi daʼvo qoʻzgʻatish va h.k.
protsessual huquqlarga ega. Qonun ular
zimmasiga oʻz protsessual ququqlaridan
insof bilan foydalanish, qonunni
buzmaslik, sud farmoyishlarini soʻzsiz
bajarish kabi qator majburiyatlarni ham
yuklaydi. Muayyan hollarda qonun davlat
muassasalari, jamoat birlashmalari,
ayrim mansabdor shaxslarga va ayrim
fuqarolarga oʻzga shaxslarning huquqlari
hamda manfaatlarini himoya qilish
maqsadida sudda daʼvo qoʻzgʻash va
ishtirok etish vakolatini beradi (FPKning
46—49moddalari).
Jinoyat protsessida T. sifatida sud
jarayonida ishtirok etadigan va oʻz huquq
hamda manfaatlarini himoya qilish
maqsadida dalillarni tekshirishda
qatnashadigan, dalillar taqdim qila
oladigan, boshqa taraf xulosalari
yuzasidan nizolashadigan, shikoyatlar
qila oladigan va boshqa jinoiy
protsessual vakolatlarga ega boʻlgan
shaxslar qatnashadi. Jinoyat protsessida
taraf sifatida sudlanuvchi, uning qonuniy
vakili va himoyachisi, davlat ayblovchisi
(prokuror), ish yuzasidan jabrlanuvchi
shaxs, fuqarolik daʼvogari hamda
ularning manfaatlarini sudda himoya
qiluvchi qonuniy vakillari ishtirok etadi.
Ularning jinoyat protsessidagi
protsessual huquqlari va majburiyatlari
jinoyat protsessual qonunchiligida
belgilab qoʻyilgan.
Xoʻjalik protsessida oʻz huquklari va
qonun bilan qoʻriqlanadigan
manfaatlarini qimoya qilish maqsadida
daʼvo takdim etayotgan yoki manfaatini
koʻzlab daʼvo takdim etilgan tashkilot va
boshqa xoʻjalik yurituvchi subʼyektlar
(shu jumladan, yuridik shaxs tashkil
etmagan yakka tadbirkorlar) T. sanaladi.
Xoʻjalik ishlari boʻyicha protsessual
huquq va majburiyatlar Oʻzbekiston
Respublikasi XPKda belgilangan (35—
36moddalar).
Yoʻldosh Tursunov.
Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga
ishorat yoʻq.
Siz ularni topib va ushbu maqolaga
qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz
mumkin.
Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-
2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib,
Vikipediyaga yordam berishingiz
mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.
"
https://uz.wikipedia.org/w/inde
x.php?
title=Taraflar&oldid=1818225
"
dan olindi
Soʻnggi tahrir 5 yillar avval Ximik1991Bot tomonidan amalga oshirildi
Matndan CC BY-SA 3.0 litsenziyasi boʻyicha
foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan
boʻlsa).
Do'stlaringiz bilan baham: |