Inventarizatsiya qilish xatlashi rasmiylashtirilgandan so’ng u xo’jalik yurituvchi sub’ekti buxgalteriyasiga topshiriladi.Тaqqoslash (solishtirish) vedomostini tuzish va inventarizatsiya natijalarini aniqlash ishlari boshlangunga qadar xo’jalik yurituvchi sub’ekt buxgalteriya inventarizatsiyasi qilish ma’lumotlaridakeltirilgan hamma hisob-kitoblarning to’g’riligini tekshirib chiqadi. Baholarda, summalarni chiqarishda yo’l qo’yilgan xatoliklar topilsa, u holda bu xatoliklar to’g’rilanadi va bu haqda komissiyaning hamma a’zolari va moddiy javobgar shaxs imzo chekadi. Inventarizatsiya xatlashning oxirgi betida baholar va summalarning to’g’riligi tekshirib chiqilganligi haqida yozib qo’yiladi va shu tekshirishni o’tkazgan shaxs imzo chekadi. Solishtirish vedomostlari inventarizatsiyada hisob ma’lumotlariga nisbatan farqlar aniqlangan qiymatliklar bo’yicha tuziladi. Solishtirish vedomostlarida inventarizatsiya natijalari, ya’ni buxgalteriya hisobi ma’lumotlari bo’yicha ko’rsatkichlar bilan inventarizatsiya xatlashlarining ma’lumotlari o’rtasidagi farqlar qayd qilinadi. Solishtirish vedomostlarida moddiy qiymatliklar ortiqchaliklarining va kamomadlarining qiymati ularning buxgalteriya hisobidagi baholariga ko’ra keltiriladi. Inventarizatsiyada va boshqa tekshirishlarda aniqlangan qiymatliklarning haqiqatda borini buxgalteriya hisobi ma’lumotlariga nisbatan farqlari quyidagi tartibda tartibga solinadi.Ortiqcha chiqqan asosiy vositalar, moddiy qiymatliklar, pul mablag’lari va boshqa mol-mulk kirim qilinadi va xo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy natijalariga (byudjet tashkilotlarida esa moliyalashtirishni ko’paytirishga) o’tkaziladi, keyin ortiqcha chiqish sabablari va aybdor shaxslar aniqlanadi.Belgilangan me’yorlar doirasida qiymatliklarning kamayishi xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbarining farmoyishi bo’yicha xo’jalik yurituvchi sub’ektning tegishli xarajatlariga qo’shiladi (byudjet tashkilotlarida esa moliyalashtirishni ko’paytirishga). Kamayish me’yorlari haqiqatda kamomad aniqlangan holatlardagina qo’llanishi mumkin xolos. Belgilangan me’yor doirasida qiymatliklarning kamayishi navlarning aralashuvi bo’yicha kamomadlar ortiqchalik bilan qoplangandan keyingina aniqlanadi. Agar belgilangan tartibda navlar almashuvi bo’yicha qoplash o’tkazilgandan so’ng ham qiymatliklarning kamomadi qolsa, u holda tabiiy kamayish me’yorlari qiymatliklarning faqat kamomad aniqlangan nomi bo’yichagina qo’llaniladi.Тasdiqlangan me’yorlar bo’lmagan taqdirda, kamayishi me’yordan ortiq kamomad deb qaraladi, qiymatliklarning tabiy kamayishi me’yoridan ortiq kamomad hamda qiymatliklarning buzilishidan ko’rilgan nobudgarchiliklar aybdor shaxslar hisobiga o’tkaziladi. Kamomadlar va nobudgarchiliklar suiste’mol qilinishi natijasida sodir bo’lgani aniqlanganda, tegishli materiallar kamomadlar va nobudgarchiliklar aniqlangandan so’ng 5 kun ichida tergov organlariga beriladi, aniqlangan kamomadlar va nobudgarchiliklar summasiga fuqarolik da’vosi qilinadi. Kamomadlar va nobudgarchiliklarning aniq ayibdorlari aniqlanilmagan hollarda qiymatliklar tabiiy kamayishining me’yordan ortiqcha kamomadi va qiymatliklarning buzilishidan ko’rilgan nobudgarchiliklar mahsulot(ish, xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish bo’yicha xarajatlar tarkibi to’g’risidagi qoidaga asosan xo’jalik yurituvchi sub’ektning tegishli xarajatlariga qo’shiladi. Bunday qiymatliklar tabiiy kamayishining me’yordan ortiqcha kamomadi va qiymatliklarning buzilishidan ko’rilgan nobudgarchiliklarni hisobdan chiqarishni rasmiylashtirish uchun taqdim etiladigan xujjatlarda shunday kamomadlar va nobudgarchiliklarning oldini olish bo’yicha ko’rilgan chora-tadbirlar ko’rsatilgan bo’lishi kerak.Navlar almashuvi natijasidagi ortiqchaliklar va kamomadlarni o’zaro hisobga o’tkazish faqat istisno tariqasida ayni shu tekshirilayotgan davrda, ayni shu tekshirilayotgan shaxsda, ayni shu nomdagi va shu miqdordagi moddiy qiymatliklarga nisbatan xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbarining ruxsati bo’yicha amalga oshiriladi. Moddiy javobgar shaxslar yo’l qo’yilgan navlar almashuvi haqida xo’jalik yurituvchi sub’etning rahbariga batafsil tushuntirish xatini beradi. Moddiy javobgar shaxslarning aybisiz paydo bo’lgan kamomadlar tomoniga navlar almashuvidagi qiymatlar farqiga inventarizatsiya bayonnomasida bu farq aybdor shaxslar hisobiga o’tkazilmaganligi sabablari haqida batafsil tushuntirish
