Hujayrani o’rganish tarixi va hujayra nazaryasi

HUJAYRANI O’RGANISH TARIXI VA HUJAYRA NAZARYASI

1665 yilda iniliz olimi ROBERT GUK daraxt po’stlog’idagi po’kak to’qimadan yupqa kesmalar tayorlab mikroskop yordamida kuzatganda ajoyib yangilikni kasf etadi .R GUK ‘’sellula’’[katakcha, uyacha hujayra] deb atadi.M.MALPIGI va N.GRYU 1671 yilda o’simlik hujayralarining tuzilishini, A.LEVENGUK 1680 yilda qondagi qizil qon tanachalarini –eritrositlarni ,bir hujayrali hayvonlar va bakteriyalarni birinchi marta o’rganadi.1831- yilda iniliz botanigi R.BRAUN hujayralarda yadro mavjudligini aniqlagan .Chex olimi YA.PURKINE 1839 yilda hujayra tarkibidagi suyuqlikni protoplazma deb atashga taklif etadi. 1838- 1839 yilda nemis olimlari ;botanik M.SHLEYDAN va zoolog T.SHVANN osha vaqtgacha fanda toplagan hujayara haqidagi ma’lumotlarga tayanib hujayara nazaryasini yaratadilar.R.ViRXOV hujayrasiz hayot yoqligini ,hujayaraning tarkibiy qismi yadrodan ekanligini va hujayra faqat hujayradan kopayishini isbotlab bergan.
BUGUNGI KUNDA HUJAYRA NAZARYASINING ASOSIY QOIDALARI QUYDAGICHA ;

1. 
   Barcha tirik organizmlar ,ya’ni mikroorganizm, o’simlik va hayvonlar tanasi hujayralardan tashkil topilgan.
   
2. 
   Yangi hujayralar faqat avval mavjud bolgan hujayralarning bolinishi tufayli vujudga keladi.
   
3. 
   Organizmlarning haujayralardan tashkil topilishi ularning kelib chiqishi bir xil ekanligidan darak beradi .
   
4. 
   Hujayra tirik organizmlarning tuzilishi va funksionla birligi hisoblanadi .
   
5. 
   Har bir hujayra mustaqil ravishda hayot kechirish xususiyatiga ega.
   

Hujayra biologiyasi haqida mamalakatimizda akademiklar K. ZUPAROV,J.HAMIDOV va ularning shogirdlari katta hissa qo’shishgan .


Z.SEVARAXON ‘’9-B ‘’ SINF