Hujayra yadrosi

Hujayra yadrosi

REJA:

• Hujayra yadrosining tuzilishi va vazifasi
• Yadroning tarkibiy qismlari, yadro qobig’I
• Yadrochalar soni, tuzilishi, vazifasi

Yadro — koʻpchilik bir hujayrali va hamma koʻp hujarayli organizmlar hujayralarining asosiy tarkibiy qismi. Yadroning boʻlishi yoki boʻlmasligiga binoan, organizmlar eukariotlar va prokariotlarp ajratiladi. Prokariotlar hujayrasida irsiy modda DNK sitoplazmadan chegaralanmagan, bir qancha organoidlar boʻlmaydi. Eukariotlar hujayrasida DNK saklovchi strukturalar — xromosomalar va mitoxondriyalar bor. Genlardagi irsiy axborot orqali Yadro hujayrada oqsil sintezi, morfologik va fiziologik jarayonlarni boshqaradi. Yadro bilan sitoplazma oʻrtasida uzluksiz moddalar almashinuvi sodir boʻlib turadi. Yadroni hayvon hujayralarida YadroPurkinye (1825), oʻsimlik hujayralarida R.Broun (1831 — 33) kashf etishgan. Hujayralarda Yadro bitta yoki koʻp boʻlishi mumkin. Yadro sitoplazmadan 2 qavat membrana bilan ajralgan; tashqi membranasida ribosomalar joylashadi.

• Yadro — koʻpchilik bir hujayrali va hamma koʻp hujarayli organizmlar hujayralarining asosiy tarkibiy qismi. Yadroning boʻlishi yoki boʻlmasligiga binoan, organizmlar eukariotlar va prokariotlarp ajratiladi. Prokariotlar hujayrasida irsiy modda DNK sitoplazmadan chegaralanmagan, bir qancha organoidlar boʻlmaydi. Eukariotlar hujayrasida DNK saklovchi strukturalar — xromosomalar va mitoxondriyalar bor. Genlardagi irsiy axborot orqali Yadro hujayrada oqsil sintezi, morfologik va fiziologik jarayonlarni boshqaradi. Yadro bilan sitoplazma oʻrtasida uzluksiz moddalar almashinuvi sodir boʻlib turadi. Yadroni hayvon hujayralarida YadroPurkinye (1825), oʻsimlik hujayralarida R.Broun (1831 — 33) kashf etishgan. Hujayralarda Yadro bitta yoki koʻp boʻlishi mumkin. Yadro sitoplazmadan 2 qavat membrana bilan ajralgan; tashqi membranasida ribosomalar joylashadi.

Yadro apparati hujayraning universal subtizimi bo’lib, ba’zi hujayralarda uchramaydi. Prokariotlarda yadro rolini nukleoid bajaradi. U halqasimon DNK dan iborat bo’lib, gialoplazmadan chegaralanmasdan mezosomaga birikib turadi. Eukariot hjayralarda yadro nucleus (lotincha) yoki karion (yunoncha) bo’lib, 1831- yilda shotland sayyohi va fizigi Robert Broun(1773-1858) o'simlik hujayrasida yadroni topdi va unga "nukleus” yoki "areola" deb nom berdi. Birinchi atama ko'pchilik tomonidan keng qabul qilindi va xozirgacha saqlanib kelinmoqda. 1836 yilda Gabriel Valentin yadroda yadrocha borligini aniqlaydi. Yadrosiz hujayralarning asosiy hayotiy faoliyati to‘xtaydi. Ko‘pincha hujayralaming yadrosi yumaloq, tuxumsimon shakllarda boiadi. Yadroning shakli hujayraning shakliga mos boiadi, faqat ba’zi hujayralarda noto‘g‘ri shaklda ham boiishi mumkin. Sharsimon, kubsimon, ko‘p qirrali hujayralarda yadro yumaloq shaklga ega. Prizmatik, silindrsimon hujayralarda yadro uzun ellipssimon, yassi hujayrada esa duksimon bo’ladi.

• Yadro apparati hujayraning universal subtizimi bo’lib, ba’zi hujayralarda uchramaydi. Prokariotlarda yadro rolini nukleoid bajaradi. U halqasimon DNK dan iborat bo’lib, gialoplazmadan chegaralanmasdan mezosomaga birikib turadi. Eukariot hjayralarda yadro nucleus (lotincha) yoki karion (yunoncha) bo’lib, 1831- yilda shotland sayyohi va fizigi Robert Broun(1773-1858) o'simlik hujayrasida yadroni topdi va unga "nukleus” yoki "areola" deb nom berdi. Birinchi atama ko'pchilik tomonidan keng qabul qilindi va xozirgacha saqlanib kelinmoqda. 1836 yilda Gabriel Valentin yadroda yadrocha borligini aniqlaydi. Yadrosiz hujayralarning asosiy hayotiy faoliyati to‘xtaydi. Ko‘pincha hujayralaming yadrosi yumaloq, tuxumsimon shakllarda boiadi. Yadroning shakli hujayraning shakliga mos boiadi, faqat ba’zi hujayralarda noto‘g‘ri shaklda ham boiishi mumkin. Sharsimon, kubsimon, ko‘p qirrali hujayralarda yadro yumaloq shaklga ega. Prizmatik, silindrsimon hujayralarda yadro uzun ellipssimon, yassi hujayrada esa duksimon bo’ladi.