Hujayra muhandisligining texnologik jarayoni 018-61-guruh Shoturayeva Muxlisa

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Hujayra muhandisligining texnologik jarayoni

Hujayra muhandisligining texnologik jarayoni

018-61-guruh Shoturayeva Muxlisa

Reja:

Hujayra muhandisligi texnologiyasi

Ajratib olingan hujayra va toli

Ostirish texnikasi

Hujayra muhandisligi texnologiyasi

Hujayra muhandisligi texnologiyasi

Hujayra, tozgarishlar kiritish) qilish uchun, ularni osimlik organizmidan tashqarida yashashi va kodirib berish lozim. Ajratib olingan hujayra va toiy ozuqa muhitida, steril sharoitda (in vitro) oqimalar kulturasi deb nom oldi va ularni hujayra muhandisligida da ishlatish mumkinligi sababli, katta ahamiyat kasb etdi.

Biotexnologiyasi uzoq - uzoqlardan malsada, alohida amaliy fan sifatida ozi uchun olgan ya muhitni muhoxazasi va x.k. muammolarni tubdan yangi asosda echishi zarurligini sezganidan keyin mujassamlana boshlandi.

Biotexnologik jarayonlar sunstirilgan mikroorganizmlar, oqimalari, hujayralari va orgalaridan foydalanishga asoslanadi. Xozirgi vaqtda dunyoni kotibor berilmoqda. Bunga asosiy sabab, biotexnologiyani boshqa texnologiyalarga nisbatan bir qator ustunlikka egaligidir.

Masalan, biotexnologik jarayonlar juda kam energiya talab qiladilar, deyarli chiqindisiz, ekologik toza va x.k SHuning bilan bir qatorda, biotexnologiya standart jihozlardan va preparatlardan foydalanadi va iqlim sharoitiga qaramasdan hamda koyi op maydon egallamagan holda jarayonlarni yil botkazishga asoslanadi.

Aytib osimliklarni va xayvonlarni hujayralari, toqimalarni biotexnologiyadagi roqimalarni biotexnologiyadagi rolini uch yorish mumkin:

Birinchi yosimlik hujayrasini tibbyot, veterinariya, kosmetika va boshqa sohalar uchun zarur boliq. Mastirilgan kallus to dioskore hujayrasidan; aymolin jenshen hujayrasidan; va x.k. ajratib olinadi va tibbiyot hamda parfyumeriyada ishlatiladi. SHuni estiriladigan hujayralarni hosildorligi, butun osimlikni ostirish imkoniyati bostrish mumkin.

• Hujayra texnologiyasi asosida diosgenin ilon rasvolfi hujayrasidan; umumiy kuch beruvchi moddalar tiborga olish kerakki, osimlikni hosildorligidan ancha baland. Bunday usul bilan ikkilamchi metabolitlar ajratib olishni yana bir ustunlik tomoni shundaki, muayyan sharoitda ozini olmagan sharoitda (sovuq yoki issiq iqlimli mintaqalarda), ularni hujayralarini butun yil maboyinida onalish simliklar seleksiyasida ishlatish va shu orqali tez rivojlanuvchi, har xil tashqi muhit tarlanishga, ogoqchilikka, kasallikka va x.k.) onalish, ajratilgan protoplastlarni qosimliklar yaratish hamda nojinsiy (somotik) gibridlar olishni ham olgan o kurtakni sunstirish, gaploidlar, olish imkonini bersa, murtaklarni o osimliklardan gibrid urugnalish simliklar seleksiyasida ishlatish va shu orqali tez rivojlanuvchi, har xil tashqi muhit tarlanishga, ogoqchilikka, kasallikka va x.k.) onalish, ajratilgan protoplastlarni qosimliklar yaratish hamda nojinsiy (somotik) gibridlar olishni ham olgan o kurtakni sunstirish, gaploidlar, olish imkonini bersa, murtaklarni o osimliklardan gibrid urugnalish qimalarni kolomlashtirish maqsadida ishlatish. Bu usul, opaytirish deyiladi va bitta medistemadan yiliga yuz minglab oqimalar kulturalarini ishlatishdagi natijalar birinchi navbatda hujayralarni bosimlik oliq. Eng murakkab tomon bu alohida hujayradan osimliklarga tegishli. SHuning uchun ham in vitro sharoitda morfogenez regenerasiya va ularni asosida yotgan jarayonlarni mexanizmlarini aniqlash, eng muhim ahamiyatga egadir.
  • Uchinchi yo ajratib olingan topaytirish va ekuv materiallarini viruslar va boshqa patogenlardan sogsimliklarni klonal mikrokosimlik olish imkonini beradi. Hujayra va tolinishi, ularni tabaqalanishi va ulardan osib chiqishini belgilovchi, fiziologik jarayonlarni optimizasiyasiga bogsimlik regenerasiya qilish. Birinchi navbatda bu boshoqli osimlik hujayrasini oqimalar bilan ishlashni asosiy sharti iy rioya qilishdir. Tarkibi boy bosimliklardan ajratib olingan fragmentlar (eksplantlar) ozuqa muhiti bilan aralashtirilganda mikroorganizmlar taqimalar bilan qilinadigan barcha nozik ishlar (manipulyasiya) aseptik sharoitda (laminar-bokslarda) sterillangan uskunalar yordamida bajariladi.
  • Ajratilgan tostirish davrida ham sterillikni saqlash kerak, ayniqsa xarorat va namlik otishadi. Eksplantni sterilizasiyasi, shuningdek urugliq. Odatda urugsimlik obqimalari ichki infeksiyaga ega bogsimliklar boy bolar yoki bakteriyalar bilan ifloslanishi ekilgandan 1-14 kun ozga tashlanadi.
    • Sterilizasiya keyin oektlari sterillangan suv bilan tozalab yuvib tashlanishi kerak. Sirtqi sterilizasiya eksplantni faqat tashqi infeksiyadan ozod qiladi. Agar eksplant tolsalar, ularga antibiotiklar bilan ishlov berishga tori keladi. Ayniqsa ichki infeksiyaga yirik tomirli tropik va substropik olishadi. Kulturalarni zamburugtganda kolik xonasidagi havoni ifloslanishdan saqlash uchun, ifloslangan kulturani darhol yo 1,0 atm. bosimda 20 minut davomida sterilizasiya qilinadi. Agar ozuqa muhiti tarkibiga yuqori xaroratda parchalanadigan moddalar kirsa, ularni alohida sovuq sterilizasiya qilindi. Ularni teshiklar diametri 0,22 lgan bakterial filtrlardan oraydigan qogralgan idishlarni quruq issiq bilan, quritgich shkaflarida 1600 S da ikki soat davomida sterilizasiya qilinadi.