Hujayra ichi signallashtirishda adenilasiklaza va fosfatidilinoza tizimi

Hujayradan hujayraga toʻgʻridan toʻgʻri signalizatsiya
Hayvonlardagi tirqishli birikishlar va oʻsimliklardagi plazmodesmalar qoʻshni hujayralarni toʻgʻridan toʻgʻri bogʻlaydigan mayda kanallardir. Suyuqlik bilan toʻlgan bu kanallar hujayralararo mediatorlar (vositachilar) deb nomlangan kichik signal molekulalarining ikki hujayra oʻrtasida tarqalishiga imkon beradi. Kalsiy ionlari ( ��2+ Ca2+space, C, a, start superscript, 2, plus, end superscript) kabi kichik molekulalar hujayralar orasida harakat qilishi mumkin, ammo DNK va oqsillar kabi katta molekulalar maxsus yordamsiz kanallardan oʻta olmaydi.
Signal molekulalarining uzatilishi bitta hujayraning ayni vaqtdagi holatini qoʻshni hujayraga oʻtkazadi. Bu hujayralar guruhiga ularning bittasi qabul qilishi mumkin boʻlgan signalga javobni muvofiqlashtirish imkonini beradi. Oʻsimliklarda deyarli barcha hujayralar oʻrtasida plazmodesmalar mavjud boʻlib, bu butun bir oʻsimlikni bitta ulkan tarmoqqa aylantiradi.

Tirqishli birikishlar boʻylab signal uzatilishi. Tirqishli birikishlar orqali hujayra qoʻshni hujayrani nishonga oladi. Signallar tirqishli birikishlar orqali bir hujayradan ikkinchisiga oʻtadi.
Toʻgʻridan toʻgʻri signalizatsiyaning yana bir shaklida ikkita hujayra bir-biriga yuzalaridagi komplementar oqsillar orqali bogʻlanishi mumkin. Oqsillar bir-biriga bogʻlanganda bu taʼsirlashuv natijasida bitta yoki ikkala oqsilning ham shakli oʻzgaradi. Signalning bu turi, ayniqsa, immun tizimida muhimdir, bunda immun tizimi hujayralari “oʻz” hujayralarini (tananing oʻz hujayralarini) va patogenlar zararlagan hujayralarni tanib olish uchun hujayra yuzasidagi markerlardan foydalanadi99start superscript, 9, end superscript.

XULOSA

Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, hujayra ichida va organizmning ichki suyuq muhitida boʻladigan oqsillar, jumladan, fermentlar ham hujayrada sintezlanadi. Hujayraning har qaysi organoidi faqat unga xos vazifani bajaradi. Masalan, eukariotlarda hujayraning nafas olishi faqat mitoxondriyalar membranalarida, oqsil sintezi — ribosomalarda kechadi. Fermentlarning konsentratsiyalanishi va ularning hujayrastrukturasida muayyan tartibda joylashuvi kimyoviy reaksiyalarni tezlashtirib, ketma-ket borishi (konveyer prinsipi)ni taʼminlaydi. Hujayraga xos mikrogeterogenlik xususiyati bir xildagi komponentdan bir vaqtning oʻzida har xil moddalarni juda oz miqdor (mikrohajm)da sintezlash imkonini beradi. Ixchamlik prinsipi ayniqsa DNK strukturasi uchun xos. Masalan, odam tuxumhujayrasining 61012g keladigan DNK si organizm uchun xos boʻlgan barcha oqsillarni kodlaydi. Hujayra ichida ionlarning muayyan konsentratsiyasi saqlanadi. Hujayra muhitdan yirik molekulalar, jumladan, oqsillar, hatto viruslarni pinotsitoz, ayrim mayda hujayralar va ular fragmentlarini fagotsitoz orqali yutish xususiyatiga ega.

Ushbu referatda biz hujayralararo aloqalarning asosiy tamoyillarini koʻrib chiqdik.
Dastlab hujayradan hujayraga signalning qay tartibda oʻtishini, keyin esa tanamizda sodir boʻladigan turli xil qisqa va uzun signal uzatishlarini koʻrib o’zimizga kerakli bo’lgan ma’lumotlarga ega bo’ldik.