'hujayra biologiyasi I. A. Abdulov

2e-+PQ+2H\raJf°'"n  PQH2 
Ko‘rib  turganimizdek  suv  moleklasini  PSII  y o ii  bilan  oksidlash 
4ta  foton  talab  qiladi,  shu  sababdan  PSII  ning  bu  qismini  tenglama 
bn  ifodalab  ko isatgan   yaxshiroq.
4e-+2PQ+4H\irom/ ,M,"2PQH2
Biz  PQH2  tomonidan  keyingi  bo iim g a  o ‘tkkazilganelektronlar 
xolatini  kuzatamiz.  Suvdan  PSII  ga  qadar  elektronlar  oqimi  ko‘proq 
tushunarli  qismi  xisoblanadi  va H 2 0   va  PSII  o ‘rtasidagi  birinchi  qa- 
dam  xisoblanadi.  Suv  juda  turgun  xisoblanib  molekulalari  zich  yo- 
pishgn  vodorod  bn  kislorod  atomidan  tashkil  topgan.  Aslida  suvni 
parchalanishi  termodinamik  reaksiya  xisoblanib  tirik  organizmlarda 
sodir  b oiadi.  Labaratoriya  sharoitida  suvning  parchalanishi  uchun 
kuchl  elektr  tok  va  taxminan  2000  S  kerak  b o iadi.  0 ‘simlik  xu-
96

---

jayralaribu jarayoni  qorli  toglarda  k o iin g an   yoruglikdan  foydalanib 
amalga oshira  oladilar.  Biz  oldingi  bo iim d a PSII  dan 2 ta zaryadlan- 
gan  P680+  i  Phecr  Molekula  xosil  boiishini  ko‘rgan  edik.  Endi  biz 
R680  ning  boshqa  turlariga  o'tam iz  bu juda kuchli  oksidlovchi  agent 
xisoblanib  bu  xali  biologik  tizimda  butunlay  ochilmagan.  R680  ning 
oksidlangan  formasi  yetarlicha  kuchli  xisoblanadi  u  suvda  zich  yo- 
pishgan  elektronlarni  tortadi.  Shunday  qilib  fotosintez jarayonida  su- 
vning  parchalanishi  fotoliz  deb  ataladi  .  Reaksiya  shuni  ko‘rsatadiki 
fotoliz  vaqtida  bir  molekula  kislorodning  xosil  b o iish i  2  molekula 
suvdan  4  ta  elektron yuqolishiga  olib  keladi.