'hujayra biologiyasi I. A. Abdulov


  rasm. Mitoxondriyaning strukturasi



Download 5,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet251/269
Sana01.01.2022
Hajmi5,77 Mb.
#288592
1   ...   247   248   249   250   251   252   253   254   ...   269
Bog'liq
Hujayra biologiyasi

5.3 
rasm. Mitoxondriyaning strukturasi. 
(a)  Skaner elektron 
mikroskopda  mitoxondriyalarni  ko ‘rinishi.  (b)  Yog ‘ to ‘qomasidagi 
uch  o ‘Ichamli mitoxondrianing  modelii.  (c)  mitoxondriyani sxematik 
chizmasi  (Ho ‘kiz yuragi  to ‘qimasida  olingan yupqa  kesima).
Mitoxondriyalarning  ultrastrukturasi
Mitoxondriyalar ikki  qavat membrana bilan chegaralangan  bo'lib, 
tashqi  membrana  uni  gialoplazmadan  ajratib  turib  o ‘z-o‘zida  birik- 
ish  hosil  qiladi,  ichki  membranasi  mitoxondriya  ichki  matriksi  yoki 
mitoplazmasini  ajratadi,  membranalararo  bo‘shliq  10-20  nm  tashkil 
qiladi.  Ichki  membrana  mitoxondriya  matriksi  tomonga  ichki  burma- 
larni  kristalarni  (cr/s/a-lot.”taroqcha”)  hosil  qiladi(13rasm).
Kristalar  mitoxondriya  uzunligiga  ko‘ndalang  yoki  perpendiku- 
lyar ravishda joylashishi  mumkin.  Kristalaming  shoxlanish  va egilish 
hosil  qilish  turiga  qarab:  plastinkasimon,  perforatsiyali,  naysimon  va 
toMqinsimon  turlari  farqlanadi.  Kristalar  ichki  membrana  maydonini 
kattalashtiradi(l 3rasm).
Tashqi  va  ichki  membranalarida  mayda  donachalar boMib,  tashqi 
membranada  silindr  shaklida,  ichki  membranada-  qo‘ziqorin  shakli- 
dagi — oksiosomalar yoki ATF-  somalardir.
200


Mitoxondriyalar  matriksi  gomogen  tuzilishga  ega  bo‘lib  unda
2-3nm  kattalikdagi  ipsimon  DNK  molekulasi  va  15-20nm  kattalik- 
dagi  ribosomalar va  turli  kiritmalar uchraydi.
Kristalarning  soni  va  rivojlanish  darajasi  hujayraning  funksional 
holatiga  bog‘liq.  0 ‘simliklar  mitoxondriyalarida  kristalar  soni  kam 
bo‘ladi,  lekin  o ‘simliklarning  sekretor  hujayralarida  ulaming  soni 
hayvonlarnikidek  ko‘p  bo‘ladi.  Mitoxondriyalar  adaptatsiya  hosil 
qilish  xususiyatiga  ega.  Masalan,  kalamushlarni  gipodinamiya  (kam 
harakatlanish)  sharoitiga joylashtirganda,  mitoxondriyalardagi  krista­
lar  va  ko’ndalang  targ‘il  muskul  tolasidagi  mitoxondriyalar  soni  ke- 
skin  kamaya  borganligi  kuzatiladi.  Lekin,  hayvonlar  aktiv  harakatga 
keltirilganda  (suzdirilganda),  mitoxondriyalar  o ‘z  sonini  va  holatini 
tezda  tiklaganlar.
Mitoxondriyalarning  tashqi  va  ichki  membranari  tarkibi  va  fizik 
xususiyatlari  bilan  farq  qiladi.  Osmotik  bosimning  ortishi  yoki  ka- 
mayishidan  ichki  membrana  burishib  yig‘ilib  qoladi,  lekin  key- 
inchalik  to‘g ‘irlanishi  mumkin.  Tashqi  membrana  cho‘zila  olmasligi 
tufayli  uziladi.  Tashqi  membranada  lipidlar  bilipid  qatlamni  hosil 
qilsa,  ichki  membranada  faqat  bir  qism  lipidlar  bilipid  hosil  qilishda 
ishtirok  etadi.  Tashqi  membrana  endoplazmatik  to‘r  membranalari 
bilan  o ‘xshash  boMadi.  Ichki  membrana  va  mitoxondriya  matriksi 
oksidlanish  va  fosforlanish  fermentlariga  boy  bo‘ladi  [2] (  49  bet).

Download 5,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   247   248   249   250   251   252   253   254   ...   269




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish