'hujayra biologiyasi I. A. Abdulov

6  C 0 2  +12 H ,4  C ja u0 6 +  6 H20   +6  0 2
Bu  sxemada  kislorodning  xar  bir  t  molekulasi  S 0 2dan  xosil 
boim aydi  aksincha  ikki  molekula  N 20   niparchalanishidan  xosil 
boiadi.  Molekulyar  kislorod  xosil  qilishda  suning  o ‘mini  1941  yili 
Semyuelem  Ruben  va  Martin  Kmne  tomonidan  o'rganilgan.  Ulami 
ekperimentlari  natijasida  Van  Nil  gipotezasini  o ‘z  tasdigini  topa- 
di.  Fotosintez  termodinamikasi  va  aerob  nafas  olish  xakida  kisqa- 
chi  tavsif  6.5  rasmida  ko'rsatilgan.  Bu  ikki  metobolik  faoliyatning 
ko‘pgina  o ‘xshashliklari  keyingi  saxifalarda  ko‘rsatilgan.
Fotosintez  jarayonini  ikkita  tur  reaksiyaga  ajratish  mumkin. 
B io‘riladi  va  saqlanadi  birinchi  bosqich  yoruglika bogliq  reaksiya bu 
quyidagicha  boradi  quyosh  nuri  energiyasi  so‘riladi  kimyoviy  ener- 
giya  sifatidaikki  xil  biologik  molekulada ATF  va  NADPH  da  saqla­
nadi.  3  bobda  ta’kidlangandek  ATF  kimyoviy  energiyaning  muxim 
manbai  xisoblanadi,  NADFN  uning  kuchini  kamaytiruvchi  asosiy 
manbai  xisoblanadi.  Jaryoning  2chi  bosqichida  reaksiyaning  davom 
etishiga  svetning  daxli  .  Uglevod  dioksid  uglerodan  ATF  va  NADFN 
da  saklab  quyilgan  energiya xisobiga  sintez  b o ia d i.  Aslida korongu- 
lik fazasi  reaksiyasi tezrok sodir  buladi.  Er yuzida  usimliklar  500  tri­
lion  S 02 ni aylantirdi deb xisoblanadi.  YOruglika bogliq raeksiyadan 
boshlaymiz  bu  reaksiya  doyim  qiyin  va  tushunarsiz  b o iib   qoladi.
90

---

fe t H M fe *  
H 
t o *  a * * *