'hujayra biologiyasi I. A. Abdulov

2.  Fanning  mazmuni  va  asosiy  vazifalari.  Hujayra  biologiyasi
-  hujayralarning  taraqqiyoti, tuzilishi va faoliyatini o'rganadi.  Bu  fan­
ning  predmeti  tirik  organizmlardagi  hujayralardir.  Hujayra  -  barcha 
tirik  organizmlarning  takomillashishi,  rivoj lanishi,  tuzilishi  va  yas- 
hash jarayonining  asosi  b o iib   hisoblanadi.
Hujayra  biologiyasi  fanining  asosiy  vazifasi  -  hujayraning  tuz­
ilishi,  organoidlar,  kiritmalaming  vazifasi,  moddalar  almashinuvi 
jarayonini,  rivojlanishi,  ko‘payishi  va  kelib  chiqishini  tashqi  muhit 
munosabatiga bogiangan  holda  o ‘rganishdan  iborat.
Hujayra  biologiyasi  usullari  asosida  olingan  natijalar  tibbiyotda, 
qishloq  x o ‘jaligida,  farmokologiya  va  veterinariya  sohalarida  keng 
ko iam d a  qoilaniladi.
Odam  organizmi  ham  hujayralardan  tuzilgan  ekan,  barcha 
fiziologik,  patologik jarayonlarni  o ‘rganish  sitologik  asosda  olib  bo- 
riladi.  Masalan,  kasalliklarni  aniqlashda,  har  bir  hujayraning  faoli­
yatini  hisobga  olish  zarur.  Qishloq  xo‘jalik  ekinlari  va  hayvonlarni 
oiganishda  yoki  ulardan  samarali  foydalanishda,  yangi  nav  va  zot- 
lami  yaratishda  bevosita  hujayralardagi jarayonlar  asos  b o iib   hisob­
lanadi.  Shu  bois,  Hujayra  biologiyasi  fani  xalq  xo‘jaligi  tarmoqlarini 
rivoj lantirishda ahamiyati  kattadir.  Bu fan  asosida molekulyar biologi­
ya,  biotexnologiya,  gen  injeneriyasi,  genomika kabi yangi  zamonaviy 
fanlar taraqqiy  etmoqda.
Hujayra  biologiyasi  fani  o‘z  oldiga  quyidagi  asosiy  vazifalami 
qo‘yadi:
1  -   hujayralarning  ultrastrukturaviy tuzlishi,  vazifasi va  rivojlan- 
ish  qonuniyatlarini  o ‘rganish;
2  -   o ‘simlik,  hayvon  va  odam  organizmining  sitologik  tuzilishi- 
dagi  ekologik  sharoitga va yoshga  b o g iiq   o‘zgarishlarni  o iganish;
6

---

] 
luijayralardagi  morfogenez  jarayonlarini  boshqarishda  nerv, 
cndokrin  va  immun  tizimlarining  ahamiyatini  aniqlash;
4 
turli  xil  biologik,  fizik,  kimyoviy  va  boshqa  omillar ta’sirida 
link  organizm  hujayralarining  moslanishuvini,  o ‘zgarishlami  taxlil 
qilish;
5 
-  
hujayralaming 
differentsiyalanish 
va 
regeneratsiya 
qo'nuniyatlarini  o ‘rganadi.