Hududiy boshqarmasi termiz shahar kasb-hunar maktabi shaxsiy kompyuter va ofis qurilmalariga texnik xizmat ko

Tizimli plataning vazifasi va ishlash tamoyili

Tizimli plata qatlamlari

Tizimli platani o‘rnatish



Tizimli plataning vazifasi va ishlash tamoyili Ba’zan ona (motherboard) yoki asosiy plata (main board) deb ataluvchi tizimli plata (system board) kompyuterning asosiy bog‘lamalaridan hisoblanadi. Tizimli plataning asosiy vazifasi – kompyuterning hamma bog‘lamasini konstruktiv bitta qurilma sifatida birlashtirishdir (2.1-rasm). Haqiqatdan ham, tizimli plata kompyuter-ning asosiy ko‘rsatkichlarini, masalan, qanday protsessorni qo‘llash kerakligini, qaysi tezlikda protsessor bilan tezkor xotira axborot al-mashina olishini belgilab beradi.
Tizimli plata ko‘p qatlamli tekstolitdan tayyorl angan bosma plata ko‘ri nishida bajariladi. Qatl amlarning soni 12 tagacha bo‘lishi mumkin, ammo ko‘pinc ha 8 ta qatlamli bos ma plata ishl atiladi. Har bir qatlam ora sida mikro sxemalarni, qarshiliklar ni, kondensatorlarni va razy omlarni o‘zaro ulanishini ta’minlab turuvchi, yupqa me-tall qoplamadan ishlang an bos-ma o‘tkazgichlar joylashgan. 2.2-rasm da Gigabyte komp aniyasi ishl ab chiqargan tizimli platan ing kesim i berilgan. 2.3-rasmda tizimli plata elektronikasining an’anaviy qu-rish tamoyili soddalashtirilib ko‘rsatilgan. Markazda, protses-sor, tezkor xotira moduli va tash-
o2‘.r1n-aratislmad. iTgiaznim ellei mpleantatlgaar . qi qurilmalar orasida chipset

joylashgan. Chipset mikrosxemalar to‘plami bo‘lib, barcha bloklar ora-sida signallarni taqsimlash vazifasini bajaradi. 2.3-a rasmda protsessordan tezkor xotiraga o‘tuvchi axborotlar oqimi hamda teskariga uncha katta bo‘lmagan ushlanish vaqtini kirituvchi chipset orqali o‘tadigan axborotlar oqimi tasvirlangan.
Tizimli platani tanlash
Tizimli platani ishlab chiqarishda hisobga olinadigan bir nechta standartlar mavjuddir. Bu standartlar (form factor) plataning fizik ko‘rsatkichlarini va plata o‘rnatilishi kerak bo‘lgan g‘ilofning turini belgilaydi. Quyida tizimli plataning nisbatan keng tarqalgan standartlari keltirilgan.
Eskirgan standartlar quyidagilar: – Baby-AT; – AT to‘liq o‘lchamli platasi; – LPX;
– WTX (hozirgi vaqtda ishlab chiqarilmaydi); – ITX (flex-ATX ning turlaridan biri, ishlab chiqarilmagan). – Zamonaviy standartlar quyidagilar: – ATX;
– Micro-ATX; – Flex-ATX; – Mini-ITX (flex-ATX ning turlaridan biri); – NLX.
Hozirgi vaqtda ko‘pchilik yangi tizimlar uchun tizimli plata larning keng tarqalgan standartlaridan biri ATX dir. ATX tuzilishi Baby-AT va LPX standartlarining takomillashuviga olib keldi.