Hozirgi vaqtda axborot tеxnologiyalari amalda inson faoliyatining hamma jabhalariga chuqur kirib bormoqda va rivojlanishda davom etmoqda

7.13.-rasm. Kalkulator dasturini oddiy va muhandislik ko’rinishlari
Kalkulatorda amallar bajarish tartibi haqida qisqasha to’htalib o’tamiz.
Oddiy hisoblashlarni bajarish.
1. Birinchi qiymatni kiriting.
2. Arifmetik amal tugmalarini bosing.
3. Keyingi qiymatni kiriting.
4. Qolgan operator va qiymatlarni kiriting.
5. «=» tugmasini bosing.
Statistik hisoblashlarni bajarish.
1. Birinchi qiymatni kiriting.
2. Sta va Dat tugmalarini ketma - ket bosing.
3. Dat tugmasini har safar bosib, qolgan qiymatlarni kiriting.
4. Sta tugmasini bosing.
5. Zaruriy statistik funksiyaning tugmasini bosing.
Muhandislik hisoblashlarini bajarish
1. Sanoq sistemasini tanlang.
2.  Birinchi qiymatni kiriting.
3. Keyingi operatorni tanlang.
4. Keyingi qiymatni kiriting.
5. Keyingi operatorni va qiymatlarni kiriting.
6. «=» tugmasini bosing.
7.jadval. Kalkulatorning funksional buyruqlari

Tugma	Tugmalar majmuyi	Vazifasi
Sta	Strl +S	Statistik hisob Ave S Sum va dat ni ishga tushirish
Ave	Strl +A	Qiymatlar, Inv Ave esa kvadratlari o’rta arifmetigini hisoblash
Sum	Strl +T	Qiymatlarning Inv + Sum kvadratlar yig’indisini hisoblash
S	Strl +D	Qiymatlarning o’rtacha ayirmasini hisoblash
Dat	Ins	Qiymatni statistika oynasiga kiritish
Inv	I	Trigonometrik, statistik, darajali funksiiyalarning teskarisini aniqlash .
Nur	N	Sin, cos, tg funksiyalarini giperbolik ko’rinishga o’tkazadi.
Ms	Strl +L	Xotiradagi qiymatni yo’qotadi.
Mr	Strl + R	Xotiradagi qiymatni ko’rsatadi.
Ms	Strl + M	Qiymatni xotiraga kiritadi.
M +	Strl + P	Qiymatni xotirada qo’shadi.
F –E	V	Qiymatning tabiiy yoki eksponensial ko’rinishi.
dms	M	10 li sanoq sistemasi. Burchakni grad-min-ga o’tkazish.
X ^ Y	y	X ni Y darajaga ko'tarish.
1/ X	R	X ga teskari qiymatni topish.
n!	!	Faktorialni hisoblash.
Mod	%	Qoldiqni hisoblash.
And	&	Mantiqiy ko'paytirish.
Or	I	Mantiqiy qo’shish.
Xor	^	Inkorli mantiqiy qo’shish.
Lsh	<	Chapga xonali siljitish.
int	;	Haqiqiy sonning butun qismi.

7.jadval. Kalkulatorning funksional buyruqlari
Shunday qilib, kalkulator yordamida uncha murakkab bo’lmagan statistik va muhandislik hisoblashlarini bajarish mumkin.
Kalkulatorning qiymatlarni kiritish oynasidan so’ng qiymatlarni 16, 10, 8 va 2 lik sanoq sistemalariga o’tkazish va burchaklarni radian va graduslarda berish uchun mo’ljallangan Hex, Des, Ost, Bin tugmalari alohida qatorda jamlangan. Bir sanoq sistemasidan ikkinchisiga o’tishda haqiqiy sonlarning kasr qismi tashlab yuboriladi.
Kalkulator funksional tugmalarining vazifalari va klaviaturadagi mos tugmalar 7.j.- jadvalda aks ettirilgan.
7.20. Stylus – tarjimon dasturi
Mazkur dastur yordamida faylda joylashgan yoki bevosita kiritilgan matnlarni tarjima qilish mumkin, buning uchun Stylus menyusining bo’limlaridan foydalaniladi.
Mazkur dastur menyusi bo’limlari, mohiyati jihatidan, Windows ning amaliy dasturlari menyusiga deyarli o’xshash. Farqlanish Перевод va Словари bo’limlarida mavjud bo’lib, bu yerda tarjima qilish uchun lug’atlar majmuasi berilgan, undan tarjima qilish usuli tanlanadi.
Menyuning quyi qismida joylashgan uskunalar paneli yordamida zaruriy vazifalar tez va osonlik bilan amalga oshirilishi mumkin.
Masalan, bu tarjimon dasturlaridan biri Magic Gooddy dasturi haqida qisqacha qilib aytadigan bo’lsak, bu dastur yordamida matnlarni rus tilidan ingliz tiliga va aksinch tarjima qilishimiz mumkin bo’ladi.
Bu dasturning yordamchisini boshqa dasturlar muhitida ham ishlatib ulardagi matnni ko’chrib olib tarjimon oynasiga qo’yilsa matn tarjimasi shu zahotiyoq tayyor bo’ladi.
Bunday dasturlat sarasiga Sokrat, Translate va hokazo dasturlar kiradi. Bu dasturlar bir biridan so’zlar zaxirasi, menyusi va ishlash usuli bilan farqlanadi. Lekin barchasi ham bir ishni bir tildan ikkinchi tilga tarjima qilishni amalga oshiradi. Bu dasturlar faqatgina rus va ingliz tillarida emas, balki fransuz, ispan, nems tillariga ham tarjima qilishi mumkin. Buning uchun dasturni o’rnatish yoki o’rnatilgandan so’ng tarjima yo’nalishini ko’rsatish kifoya bo’ladi, albatta, shu tillarning so’zlar (ma’lumotlar) ombori ham mavjud bo’lishi kerak.