Hozirgi o’zbek


-ган (-кан, -қан): ўқиган, эккан, чиққан



Download 0,62 Mb.
bet59/94
Sana21.02.2022
Hajmi0,62 Mb.
#61819
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   94
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

-ган (-кан, -қан): ўқиган, эккан, чиққан.
-вчи, (-увчи): ишловчи, айтувчи.
-диган, -ётган: ўқийдиган, бораётган.
-р (-ар): ўқир, ёзар.
-гай: боргай.
-жак (-ажак): айтажак, боражак.
-гуси (-ғуси): келгуси, бўлғуси.
Сифатдошлар замон маъносига кўра уч хил:

  1. Ўтган замон сифатдош -ган (-кан, -қан) қўшимчалари билан ҳосил бўлади: ўқиган, келган.

  2. Ҳозирги замон сифатдошлари -вчи (-увчи), -ётган қўшимчалари билан ҳосил бўлади: ишловчи, ўқиётган.

  3. Келаси замон сифатдоши -р (-ар), -диган, -гай, -жак (-жак), -гуси қўшимчалари билан ясалади: борар, борадиган (эди), боргай, боражак, боргиси.

Ҳаракат номи. Ҳаракат ва ҳолатнинг номини билдириб, гапда отга хос вазифаларни бажарадиган феъл шакли: ишламоқ, куюнмоқ каби.
Ҳаракат номи феъл каби мазмунан ҳаракат ва ҳолатни билдиради, ўтимли-ўтимсиз бўлади, нисбат шаклларида бўлади ва бошқа сўзни бошқаради. Масалан, Ахир бугун одамлар чўлга кетишади. (С.А.) гапидаги кетишади сўзи ҳаракатни ифода этади, ўтимсиз, биргалик нисбатида, чўл сўзини бошқарган.
Ҳаракат номи отлар сингари келишик, эгалик қўшимчаларини олиб қўлланилади. Гапда от каби эга, тўлдириувчи, аниқловчи вазифаларида келади.
Ҳаракат номи -ш (-иш), -в (-ув) -моқ қўшимчалари орқали ҳосил бўлади. Бу қўшимчалар ўзаро маънодош бўлиб, -моқ шакли феълга яқин. Шунинг учун бу шакл феълнинг ноаниқ шакли (бош шакли) деб қабул қилинган. Луғатларда феъллар -моқ шаклида берилади: ўқимоқ, ишламоқ.
-ш (-иш), -в (-ув) қўшимчалари билан ҳосил бўлган ҳаракат номи отга яқин.
-ш (-иш) қўшимчали ҳаракат номи эгалик ва келишик қўшимчалари билан қўлланади: айтишим (керак), айтишга (келдим) каби.

Download 0,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish