Hozirgi kunda dunyo miqyosida axborot texnologiyalarining jadal sur‟atlar bilan rivojlanib borishi axborotlarning noqonuniy tarqalishi, o„g„irlanishi, noqonuniy tarzda axborotga egalik qilib

• tashkiliy usul;
 
• huquqiy usul;
 
• apparat-dasturiy usul;
 
• kriptografik usul.
 
Kriptografiya – axborot mazmunini undan ruxsat etilmagan tarzda 
foydalanishdan muhofaza qilish, uni buzib ko„rsatish imkoniyatining oldini 
olish maqsadida axborotni o„zgartirish prinsiplari, vostilari va usullarini 
o„rganadigan ilmiy fan.
 
Axborotni himoya qilishning kriptografik usullari – bu shifrlashning 
maxsus usuli bo„lib, ma‟lumotni kodlash orqali kalitsiz ochib bo„lmaydigan 
holga keltirishdir. Kriptografik himoya usuli, bevosita eng ishonchli himoya 
usuli xisoblanibgina qolmay balki, axborotni o„zini o„zi himoyalanishi, 
axborotga kirish imkoni yo„qligidir (masalan, ma‟lumot tashuvchi qurilma 
o„g„irlanganida ham undagi shifrlangan faylni o„qib bo„lmasligi). Himoyaning 
bunday usuli dasturlar yoki dasturiy paketlar ko„rinishida amalga oshiriladi.
 
Shuni ham ta‟kidlab o„tish joizki, kriptografiyaning eng sodda usuli bu 
kodlash hisoblanadi. Tarixdan bizga ayon, qadimda insoniyat kodlashning 
“Sezar”, “o„rin almashtirish” va boshqa usullardan foydalanishgan. Lekin 
hozirgi zamonaviy kriptografiya avvalgisidan tubdan farq qiladi.
 
Zamonaviy kriptografiya quyidagi bo„limlarni o„z ichiga oladi. 
Simmetrik kriptotizimlar va assimetrik kriptotizimlar.
 
1. Simmetrik kriptotizimlar. Simmetrik kriptotizimlarda shifrlash va 
deshifrlash uchun bitta kalitdan foydalaniladi. (Shifrlash – ochiq matn deb 
ataluvchi dastlabki matnni shifrlangan matn holatiga o„tkazish. Deshifrlash – 
shifrlashga teskari bo„lgan jarayon yani kalit yordamida shifrlangan matnni 
dastlabki matn holatiga yetkazish). Demak, shifrlash kalitidan foydalanish