‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi u. Dalaboyev vektor va tenzor



Download 4,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/90
Sana10.09.2021
Hajmi4,61 Mb.
#170633
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   90
Bog'liq
Vektor va tenzor tahlil (U.Dalaboyev)



cx 
dy 
dz 

'


d
differensial operatordir:  (5,v) = a ,— + av— +a. — .

’ 
8x 
dy 
' or
76
www.ziyouz.com kutubxonasi


Xuddi shuningdek, 
V,v).
4)shu  narsani  nazarda  tutish  kerakki;  a)V  oddiy  vektor  emas.  U 
yo'nalishga hani  uzunlikka  ham  ega emas.  b)[v.a] 
a
 
ga perpendikulyar
emas.  d)  V«, Vv  vektorlar kolleniar emas.  V«  vektor  « = const  sath sirtga 
normal  bo'yicha yo‘nalgan  Vv  esa  v = const  sath sirtga normal  bo'yicha 
yo‘nalgandir.
Bu  misollar  shuni  ko'rsatadiki  habla  operatori  bilan  ishlash 
jarayonida ehtiyot boMish kerak. Agar olingan natijaga ishonch boMmasa 
V  operatordan foydalanmasdan bevosita keltirib chiqarish kerak.
Bu vektomi  u yoki  bu (skalyar yoki  vektor)  kattalikka qoMlanishini 
bunday  tushunmoq  kerak:  vektor  algebrasi  qonunlariga  ko‘ra  bu 
vektorni  berilgan  kattalikka  ko‘paytirish  amalini  bajarish  lozim, so‘ngra 


d
— .  — ,  —  simvollarning  bu  kattalikka  ko‘paytirishni  tegishli  hosilani
cx  8y  c :
topish sifatida qarash kerak.
Bu  vektor bilan amallar bajarish qoidalarini qarab chiqamiz.
V  operatorini  o ‘zgaruvchilar  k o ‘paytmasi  qatnashgan  ifodaga 
ishlatilishi.
Bunday holda avvalo,  nabla operatorining difFerensial xossasi, ya’ni 
ko‘paytmadan  hosila olish qoidasi  ishlaydi.
V  operatorini  o ‘zgaruvchilar  ko'paytmasi  qatnashgan  ifodaga 
ishlatilishi  natijasida  ko'paytuvchilar  yig'indisi  hosil  bo'lib,  vektor 
algebrasi  qoidalarini  saqlagan  holda  V  faqat  yig'iddagi  obyektning 
faqat biriga  ta ‘sir qiladi va  V  dan keyin joylashadi.
Bu qoidani misollarda tushintiramiz.
1)  u funksiya va  a  0‘zgaruvchan vektor boMsin.  Unda 
div(«fl) = (V,«5) = (V,«a) + (V,«fl).
Har  bir  yigMndida  V  tagiga  chizilgan  obyektlarga  ta'sir  qiladi. 
Tagiga  chizilgan  obyektlami 
V  ning  yoni  va  o‘ng  tomoniga 
joylashtirish  uchun  skalyar  ko'paytma  xossasidan  foydalanamiz: 
skalyami  ikkinchi  vektordan  birinchisiga 0‘tkazish  mumkin  va skalyarni 
skalyar  ko‘paytma  belgisidan  tashqariga  chiqarish  mumkin.  Shuning 
uchun
div(ifd) = (V,i/di) = 
(V,tia)
 + (V,i/«) = (V«.d) + «(V,a) = (grad//,a) + z/diva.
2) 
a ,b
 
o‘zgaruvchan vektorlar boMsin.  Unda
div[a£ ] = (V,[fl.£]) = (V,[d,£]) + (V .[a.i])
77
www.ziyouz.com kutubxonasi


Tagiga  chizilgan  vektorni  V  ning  chap  yoniga joylashtirish  uchun 
vektor  ko‘paytma  xossasi  [a,6 ] = -[£ ,a ]  va  aralash  kcf‘paytma  xossasi
(v,[a,A]] = ([v,3],6),  (v,[6,5,]) = ([v,6],5)  dan  foydalanamiz.  Shuning 
uchun
(V,[S,6]) = (V,[«,6]) + (V.[a,6]) = ([V,a],6) -  ([v ,6 ],a) = (6 rot 5) -(arot6)

Download 4,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   90




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish