Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

3. Front Page dasturining komponentlari 
Front Page dasturida komponentlar (tashkil etuvchi tarkibiy qismlari) deb 
ataladigan  tayyor programmalar bo`lib, ular foydalanuvchi brauzer yordamida 
Sizning s
ompone
kengaytirishga imkon beradi. Agar bu imkoniyatlar bulmaganda, ushbu ishlarni 
bajarish uchun komponentlarni biror bir programma tilida (masalan Java, PHP 
boshqalar) yozish kerak bo`lardi. ¡uyidagi jadvalda Front Page dasturi bilan 
birgalikda etkaziladigan komponentlarning ba’zi birlari keltirilgan: 
Comment 
(Kommentariy) 
Web-sahifaning HTML-kodiga programma kodini yoki 
sahifa elementini tushuntiradigan  izoh quyishga imkon 
beradi. Bunday izohlarni qo`llash Web-sahifani yaratish 
bosqichida juda foydali bo`ladi. 
ahifangizni o`z kompyuteriga urnatayotgan vaqtda bajariladi. 
K
ntlar Web-sahifalarning funktsional imkoniyatlarini tez va osonlik bilan 
Page Banner (Banner) 
Web-sahifaning yuqori qismiga banner joylashtirishga 
imkon beradi. 
Banner Ad Manager 
bannerov
Ma’lum vaqt oraligidan so`ng bannerni o`zgartirish 
atadi. U tasvirlarning almashinish turini 
(Menedjer reklamnix 
imkonini yar
) 
tanlashga va banner hamda Web-sahifalar orasida aloqa 
urnatishga imkon beradi. 
Hit Counter (Schetchiq 
Web-sahifanin
poseshcheniy 
g necha marta kurilganini bilishga imkon 
beradi. 
Hover Button 
(Vsplivayushchaya 
knopka) 
Tugmachaning tashki ko`rinishini o`zgartirishga imkon 
beradi. 
Substitution 
(Zameshchenie) 
Web-sahifa matnining biror bir qismini boshqa matn 
bilan almashtirishga yordam beradi. 
Search Form (Forma 
poiska)  
Foydalanuvchilarga sizning saytingizdan ma’lum bir 
matn bulagini o`z ichiga olgan matn fragmentini 
kidirishga yordam beradi.  
Table of Contents 
Web-saytning mundarijasini hosil qilishga yordam 
 
221

---

(Soderjanie) beradi. 
Categories (Kategorii) 
Web-sahifalarga kategoriyalar bo`yicha 
giperko`rsatgichlar quyishga yordam beradi. Masalan, 
agarda sarf-harajatlar aks ettirilgan sahifalarning 
mundarijasini tuzish talab kilinsa, bu imkoniyat juda 
ham foydali bo`lishi mumkin. 
Marquee (Begushchaya  Sahifada matn harakatlanadigan gorizontal kat
stroka) 
qiladi. 
orni hosil 
Confirmation Field 
(Pole pod
Web-sahifada joylashgan formadan ma’lumot kiritishni 
tverjdeniya) 
tasdiklash uchun ishlatiladi. 
Include Page 
(Vklyuchaemaya 
stranitsa) 
Web-sahifaning ma’lum bir joyiga boshqa Web-sahifani 
joylashtiradi. Masalan, ushbu komponent yordamida 
saytning har bir sahifasiga mualliflik huquqi 
to`g`risidagi ma’lumotlarni joylashtirishingiz mumkin. 
Scheduled Picture 
(Risunok, otobrajaemiy 
po raspisaniyu) 
Rasmni ma’lum bir vaqt oraligida ko`rsatishga yordam 
beradi. Undan so`ng bu rasmni boshqa biror bir narsa 
bilan almashtirish muikn. Bu imkoniyat vaqtga bog`liq 
bo`lgan ma’lumotlarni ko`rsatish uchun qulaydir.  
Sheduled Include Page 
Web-sahifani boshqa bir Web-sahifaning biror bir 
(Vklyuch
iladigan sahifa boshqasi bilan 
i mumkin. Masalan, bu biror bir muddatga 
 olgan sahifalarni 
aemaya 
stranitsa, otobrajaemaya 
ma’lum joyiga ma’lum bir vaqt oraligida joylashtiradi. 
Undan so`ng joylashtir
po raspisaniyu) 
almashtirilish
bog`liq ma’lumotlarni o`z ichiga
ko`rsatish uchun juda qulay.  
 
Front Pag
atgichini 
Web-sahi
g chap 
tugmacha
nyusidan Component buyrug`ini 
tanlang v
e dasturining komponentini urnatish uchun sichqoncha ko`rs
faning banner joylashtirilishi kerak bo`lgan joyga keltirib, unin
sini bosing.  So`ngra Insert (Vstavka) me
a kerakli temani turting.  
 
222

---

Bannerni Web-sahifaga quyish uchun sahifani Page (Caxifa) nomli rejimda aks 
ettiring va so`ng  Insert (Vstavka) menyusidan Page Banner (Banner) buyrug`ini 
tanlab, hosil bo`lgan dialog darchasida banner matnini tering va OK tugmachasini 
turting: 
 
 Endi qurish rejimi panelidagi  Navigation (Navigatsiya) belgisini tanlang va Web-
sahifani ro`yxatdan Web-sayt ierarxik diagrammasi tomonga tortib utkazing. Bu 
ishlar natijasida Web-sahifaga banner joylashtirilishi amalga oshadi.  
Web-sahifaga qancha marta kirilganligini aniklash imkonini beradigan schetchiq 
(hisoblagich) urnatish uchun sahifani Page (Stranitsa) rejimida qurishni urnating va 
Web-sahifaning schetchiq urnatilishi kerak bo`lgan joyiga sichqoncha 
ko`rsatgichini keltirgan holda uning chap tugmachasini bosing. Undan so`ng 
schetchiqka tegishli  yozuvni yozib, bir marta klaviaturadagi probel tugmachasini 
bosing. 
Undan so`ng Insert (Vstavka) menyusidan Component   so`ngra Hit Counter 
(Schetchiq) buyrug`ini tanlab, schetchiqning kerakli stil va xususiyatlarini tanlang 
va OK tugmachasini bosing: 
 
223

---

 
 Us
shi amalga oshadi.  
Agarda Web-sahifaga boshqa bir Web-sahifani joylashtirish kerak bo`lsa, u holda 
avv
giz kerak 
 sahifani Page (Stranitsa) rejimida aks ettirasiz va bu 
sahifaning kaysi joyida yangi sahifa joylashtirilishini sichqoncha ko`rsatgichi bilan 
elgilab olasiz. So`ngra Insert (Vstavka) menyusidan Component   so`ngra Include 
Page (¡uyiladigan sahifa) buyrug`ini tanlab, Browse (Qurish) tugmachasini 
turtamiz: 
hbu ishlar natijasida Web-sahifaga schetchiq joylashtirili
alo bu yangi sahifani hosil qilib olishingiz yoki biror joydan topishin
bo`ladi. Undan so`ng asosiy
 
b
 
224

---

 
 Unda hosil bo`lgan ro`yxatdan quyilishi lozim bo`lgan kerakli sahifani 
tanlagandan so`ng  ikki marta OK tugmachasini turt
 
aks
amiz.   
Web-sahifaning stilini hosil qilish uchun ushbu sahifani Page (Stranitsa) rejimida
 ettiramiz va so`ngra Format (Format) menyusidan Style (Stil) buyrug`ini 
tanlaymiz. Bunda quyidagi ko`rinishdagi dialog darcha hosil bo`ladi: 
 
 
225

---

Ushbu darchadan kerakli stilni tanlab olgandan so`ng, Modify 
(O`zgartirilsin) va keyin Format tugmachalarini turtamiz. Nixoyat ketma-
ket OK tugmachasini bossak, sahifaning tanlangan formatlashtirish stili 
urnatilishi amalga oshadi. 
 
 
226

---