Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон миллий университети

9-мавзу. Берилганлар базасини бошқариш тизими
БББТ. Аппарат таъминот. Программа таъминоти. Берилганлар. Процедуралар. Фойдаланувчилар. БББ тизимларининг устунлик ва камчиликлари. БББТнинг тавсифи ва синфлари.
10-мавзу. SQL операторлари
SQL операторлари. ББ объектларини тавсифлаш операторлари (DDL). SELECT оператори ва унинг синтаксиси. SQL операторларни ёзиш қоидалари. Берилганлар устида қайта ишлаш. Танлаш оператори. Сўровлар ифодаси. Бир сатрни танлаш оператори. Сўров қисми. Жадвал ифодаси. Танлаш шартлари. SELECT операторига доир мисоллар. Натижани тартиблаш.Жадвалларни бирлаштириш сўровлари. Жадвалларнинг Декарт кўпайтмаси. Жадвалларни бирлаштириш амаллари. Жадвалларнинг композицияси.
11-мавзу. Берилганларни агрегатлаш
Берилганларни агрегатлаш. SQL функциялар. Натижа олиш ва гуруҳлаш. Жадвалларни бирлашмаси, кесишмаси ва айирмаси. Кўп жадвалли сўровлар. Оддий туташиш. Жадвалларни туташтириш синтаксиси. Ички ва ташқи туташтириш усуллари.Берилганлар базаси устидаги ишловлар. Янги берилганларни жадвалга қўшиш. Берилганларни ўзгартириш. Сатрларни ўчириш.
12-мавзу. Берилганларни тавсифлаш тили.
Берилганларни тавсифлаш тили. Идентификатор. Берилганларнинг турлари. Скаляр амаллар. Берилганларни бутунлигини сақлаш усуллари. Мажбурий берилганлар. Домен чегаралари. Моҳият ва ҳавола бутунлиги. Ташкилот қўйган чегаралар. ББни яратиш усуллари. Жадвал яратиш, тавсифини ўзгартириш ва олиб ташлаш. Индекс яратиш. Тасаввур яратиш, олиб ташлаш ва унинг ишлови. With Check Option конструкциясининг ишлаши.
IV. Амалий машғулотлар бўйича кўрсатма ва тавсиялар
Амалий машғулотлар учун қуйидаги мавзулар тавсия этилади:

1. 
   Microsoft SQL Serverни – ишга тушириш ва ББ очиш. Янги ББ яратиш. Янги ББ берилганларни киритиш усулида яратиш.
   
2. 
   SQL Serverнинг ишчи муҳити. Ишчи муҳит ойналари. Меню ва ускуналар мажмуаси. ББ ойнаси. Маълумотнома ва ундан фойдаланиш.
   
3. 
   Жадваллар билан ишлаш. Янги жадвални Конструктор ёрдамида яратиш.
   
4. 
   Янги жадвални берилганларни киритиш усулида яратиш. Калитли майдонларни аниқлаш. Индексларни яратиш ва улардан фойдаланиш.
   
5. 
   Берилганлар чизмасида жадвалларни боғлаш. Берилганлар бутунлигини қўллаб-қувватлаш.
   
6. 
   Берилганларни киритиш ва текшириш. Жадвал бўйича йўналтириш. Берилганларни саралаш, излаш ва фильтрлаш.
   
7. 
   Бошқа форматдаги берилганлардан фойдаланиш. ББ форматлари. Бошқа форматдаги жадвалларни бирлаштириш ва импорт қилиш.
   
8. 
   Берилганларни бошқа форматларга экспорт қилиш.
   
9. 
   Оддий сўровларни яратиш..
   
10. 
    Сўровни бажариш ва ўзгартириш. Сўров натижаларини чоп этиш ва бошқа иловаларга узатиш.
    
11. 
    Сўровларда ифодалардан фойдаланиш усуллари. Арифметик, мантиқий ва бошқа операторлар.
    
12. 
    Ўзгармаслар. Функциялар. Ифода. Тузувчи ёрдамида ифодаларни яратиш.
    
13. 
    Мураккаб сўровларни яратиш. Бир нечта жадвал ва сўровлардан берилганларни танлаш усуллари.
    
14. 
    Сўров ёрдамида жадвалларни яратиш. Берилганларни қўшиш учун сўров тузиш. Жадвалларни янгилаш учун сўров тузиш. Ёзувларни йўқотиш учун сўров тузиш.
    
15. 
    Сўровлар ёрдамида берилганларни тахлил қилиш. Кесишма сўровлар.
    
16. 
    SQL сўровларни тузиш. Сўровлар тузишда SQL йўриқномаларидан фойдаланиш.
    
17. 
    Берилганларни киритиш учун шакллар яратиш. Мастер ёрдамида шакл яратиш. Шакллар билан ишлаш услублари. Конструктор услуби.
    
18. 
    Шакллар билан ишлаш параметрлари. Бошқаришнинг асосий элементлари. Бошқариш элементларини яратиш ва йўқотиш.
    
19. 
    Шакл ва унинг элементларини созлаш. Шакл услублари.
    
20. 
    Ёзувларни қўшиш ва ўзгартириш.
    
21. 
    Таркибли шаклларни яратиш. Жойланган бошқариш элементлари билан ишлаш.
    
22. 
    Кўп жадвалли шаклларни яратиш. Кўп саҳифали шаклларни яратиш.
    
23. 
    Шаклларда ҳисоблашларни амалга ошириш. Шаклларда статистик функциялардан фойдаланиш.
    
24. 
    Enterprise Manager программасида берилганлар базаси хабари билан ишлаш.
    
25. 
    Мижоз иловаларини яратиш.
    
26. 
    Microsoft SQL Server тизимида ББ билан ишлаш учун Microsoft Access дан фойдаланиш.
    

Амалий машғулотлардан мақсад назарий олинган билимлар асосида амалий топшириқларни бажара олиш кўникмаларини шакллантиришдан иборат. Амалий машғулотлар бевосита компьютерда амалга оширилиши керак. Амалиёт машғулотларида реляцион ББ билан ишловчи турли платформа¬лардаги БББТдан фойдаланиш мумкин.
Изоҳ: Амалий машғулот соатлари ҳажмларидан келиб чиққан ҳолда ишчи дастурда мазкур мавзулар ичидан амалий машғулот мавзулари шакллантирилади.