Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент автомобил ва йўллар институти

элементлари, топшириқ ва кўрсатмаларга амал 
қилган 
ҳолда 
ўқувчилар 
қуйидагиларни 
ўзлаштириб олиши лозим: 1. Совитиш тизимида 
вужудга келадиган носозликлар ҳақида тушунчага 
эга бўлиш:
двигател узоқ муддатда, зўриқиб 
ишламаганда ҳам қизийди, агар таъминот ва ўт 
олдириш жиҳозлари нотўғри созланган бўлса, 
радиатор суюқлиги қайнаб кетади; термостат 
клапани аста-секин очилса ёки мутлақо очиқ бўлса 
(двигател 
юргизилгандан 
кейин) 
аста-секин 
қизийди, борди-ю клапан кеч очилса, двигатель 
тезроқ қизиб кетади. 2. Двигател совитиш тизимини 
диагностикалашни ўрганиш,
двигател меъёрида 
ишлаганда совитиш тизими суюқлигининг ҳарорати 
қандай бўлиши керак, радиаторнинг юқори ва 
пастки қисмидаги суюқлик ҳароратининг фарқи 
неча градус оралиғида бўлишини билишлари керак. 
3. Термостатларни текшириш. 
 
диев Ш.П. Автомобил-
ларнинг 
техник 
эксплуа-тацияси, 
Тошкент, Адолат-2005 
й. 
3-ЎЭ 
Совитиш тизимига ТХК ва ЖТ
Кундалик 
ҳизмат 
кўрсатишга, 
тизимни 
герметиклигини кўриш ва совитиш суюклигининг 
сатҳини меъёрига келтириш киради. Агар совитиш 
тизими сув билан тўлдирмаган бўлса, у ҳолда 
қишки вақтда автомобил гараждан ташқарида, яъни 
очиқликда сақланганда совитиш тизимидаги, 
юргазиб 
юбориш 
иситкичадаги, 
шунингдек 
пешойнани ювиш учун мўлжалланган бакчадаги сув 
тўкиб ташланади. Двигателни юргазишдан олдин 
тизим иссиқ сув билан тўлдирилади ёки двигател 
иситиш тизимига уланади. 
1-ТХК ўтказилганда юритма 
тасмаларининг таранглиги текширилади, лозим 
бўлса ростланади. 2-ТХКда шамолпаррак 
радиатор ҳамда жалюз текширилади ва керак 
бўлса махкамланади. Юритма тасмалар 
таранглиги ростланади, сув насосининг ҳамда 
шамолпаррак тасмасини тарангловчи 
қурилманинг подшипниклари мойланади. 
Мавсумий ҳизмат кўрсатишда совитиш ва 
иситиш тизимининг, шунингдек юргазиб юбориш 
иситгичининг герметиклиги текширилади, 
совитиш тизими ювилади, қишки мавсумга 
тайёргарлик кўрилаётганда юргазиб юбориш 
иситкичининг ишлаши текширилади. ТИКО ва 
ДОМАС русумли автомобилларига ТХКда 
совитиш тизимидага суюқликнинг сатҳи 
текширилади (двигателнинг совуқ ҳолатида), 
Техник ҳизмат 
кўрсатиш турлари ва 
тартибини тушиниб 
олинг. 

---

101 
унинг сатҳи "FULL" ва "LOW" белгиларининг 
оралиғида бўлиши зарур. Агар сатҳ "LOW" 
белгисидан пастда бўлса, суюқлик сатҳи 
меъёрига келтирилади. 
“Нексия” ва “Эсперо” автомобилларида 
суюқлик сатҳи "COLD" белгисидан юқорида 
бўлиши керак. 
Совитиш тизимини жорий таъмирлаш. Совитиш 
тизимининг зичлиги шикастланган мис 
ўтказгичларни кавшарлаш, зарурат туғилса 
алмаштириш йўли билан таъмирланади. 
Радиаторларнинг таъмирлашда, уларнинг яроқсиз 
ҳолга келган ўтказгичларини 5%гача беркитиб 
қўйилишга ва 20%гача янгисига алмаштирилишига 
руҳсат этилади.