Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент автомобил ва йўллар институти

 
Назарий таълимда мавзу бўйича ўқув материалини ўргатиш 
босқичлари
Ўқувчини тай- 
ёрлайди, унинг 
олдига муаммо 
қўяди. Фандан 
олдинги ўқув 
материалларини 
такрорлайди
Техникавий 
мавзу бўйича 
ўқувчидаги янги 
билимларни 
идрок этишга, 
олдиндагиларни 
эслашга 
ундайди
Мустақил фикр-
лашга, ишлашга, 
ўқувчи хотирасидаги 
техникавий 
билимларни 
умумлаштиришга, 
таҳлил қилишга 
етаклайди.
Ўқувчига техни-
кавий ўқув 
материалини 
ўрганишда ва 
мустаҳкамлашда 
тест 
топшириқла- ри, 
назорат савол- 
Лари ва 
топшириқлар 
билан 
якунлайди.

---

56 
механизмларни диагностикалаш, уларнинг диагностика кўрсаткичларини 
аниқлашни ўргатиш, бу ишлар двигателни бўлакларга ажратмасдан туриб 
бажаришни ўргатишда кўникма ва малакаларни ҳосил қилишдан иборат. 
Ҳар бир ўқув модули бошланғич назоратдан иборат бўлади. Бунинг 
учун биз двигателни тузилиши ва механизмлари ҳақидаги 10 ёки 15 содда-
содда тестларни тавсия қиламиз. Бу ўқувчиларнинг модуллга 
тайёргарлиги, уларда двигател бўйича дастлабки билимларнинг 
шаклланганлик даражасини аниқлаб олиш учун зарур бўлади. 
Модулнинг иккинчи босқичида ушбу ўқув модулнинг модулли 
дастурдаги ўри, унинг олдинги ўқув модули билан боғлиқлиги, асосий 
мақсади нима эканлиги қисқача баён этилади. Модулни бажариш учун 
қайси ўқув дарсликлари ва қўлланмалар зарур бўлиши ҳамда модулнинг 
қисқача ўарҳи ёзиб қўйилиши мақсадга мувофиқ. 
Фаннинг ишчи дастурида двигателнинг назорат кўприги ва уни 
умумий ташхислаш (диагностика) бобини дастлабки икки соатидаги 
назарий машғулотнинг мавзуси “Двигателнинг назорат кўриги ва уни 
умумий ташхислаш (диагностика). Двигателнинг кривошип-шатун 
мехамизмига ТХК ва Т. Двигателнинг газ тақсимлаш механизмига ТХК ва 
ЖТ” тарзида расмийлаштирилган. Бундан кўриниб турибдики мавзуда 
ўрганилиши лозим бўлган асосий техникавий тушунча, механизмлар ва 
уларнинг ишлаш жараёнларини ўқувчига тушунтириб бериш керак. Шу 
асосида тегишли ўқув материали ҳажмини ҳисобга олган ҳолда мавзуни 
бир-бири билан боғлиқ бўлган бўлакларини бирлаштириб, ўқув 
элементларини ҳосил қилишга ўтамиз. Шу асосда дастлабки 2 соат учун 
мўлжалланган дарс мавзуси асосида 2 та ўқув элементига ажратамиз: 
1. Двигател тузилиши ва ишлаш принципи. 
2.Двигателни ташҳислаш. 
Бунда 1-ўқув элементи бўйича ўқитувчи қисқача ўқувчиларни 
билимларини назорат қилади ва уларда мавжуд билимларни ёдига 

---

57 
туширади. Иккинчи ўқув элементида двигателнинг қайси кўрсаткичларига 
қараб ташҳислаш керклиги ўқитувчи томонидан тушунтирилади. Дарс 
охирида эса назорат саволлари ёки теслар ёрдамида ўқувчиларнинг 
ўзлаштирганлик даражаси баҳоланади.