Ўзбекистон республикаси олий


Анаксимен (бизнинг эрамизгача бўлган 560-502 й). У “Риторика”асари  билан стилистика фанининг асосини яратди. Продик



Download 1,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/141
Sana24.02.2022
Hajmi1,7 Mb.
#193439
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   141
Bog'liq
умумий тилшунослик (2013)

Анаксимен (бизнинг эрамизгача бўлган 560-502 й). У “Риторика”асари 
билан стилистика фанининг асосини яратди.
Продик (бизнинг эрамизгача бўлган V аср). Продик синонимика 
масалаларини ишлаб, унинг ўзига хос хусусиятларини, маъно оттенкаларини, 
қирраларини фарқлашга ўргатди. 
Протагор (бизнинг эрамизгача бўлган 480

410 й). Протагор отларнинг 
родларини (жинсини), феъл замонларини ва гапларнинг турларини фарқлади. 
Шунингдек, айни давр файласуфлари от ва феълларни фарқлаб, гапнинг от 
билан феълнинг боғланишидан ҳосил бўлишини таъкидладилар. 
Платон (бизнинг эрамизгача бўлган 427

347 й).Ўз даврининг дастлабки 
йирик файласуфи Платон этимологика фанининг асосчиси сифатида эътироф 
қилинади.У мантиқли нутқда икки турдаги сўзларни: отларни ва феълларни 
фарқлади. Гапда эга вазифасида келган сўзни от деб, кесим вазифасида 
келган сўзни феъл деб атади. Феълнинг от ҳақида нима тасдиқланишини 
англатадиган сўз эканлигини қайд этди.
Аристотель (бизнинг эрамизгача бўлган 348

322 й). Ўз даврининг ик-
кинчи буюк қомусий олими – файласуфи Аристотель тилга оид масалаларни 
мантиқ билан боғлиқ ҳолда ўрганди ва у биринчи бўлиб грамматикани 
мантиқдан ажратди. 
Аристотель ҳам, Платон каби, от 

эгани ва феъл 

кесимни тан олди. Бу 
гуруҳга қўшимча кўмакчи сўзларни 

боғловчи-ларни ҳам киритди, яъни 
сўзларни уч туркумга: от, феъл, боғловчи ҳамда юклама кабиларга бўлди. От 
ва феълларни мустақил маънога эга сўзлар сифатида, боғловчи, юкламани эса 
фақат грамматик вазифа бажарувчи сўз сифатида қайд этди. 
Аристотель ўз давридаёқ гапни фикр ифодаловчи нутқ бирлиги деб 
таърифлади. Шунингдек, у келишиклар, товушлар ҳақида ҳам маълумот 
берди. Масалан, у фонетикада унли ва ундош товушларни ажратди. 
Юқорида айтилганлардан бир мунча фарқли ҳолда тилшуносликнинг 
фалсафий даврида стоиклар нутқда сўзларни беш гуруҳга: феъл, боғловчи, 
артикль, атоқли отлар ва турдош отларга ажратдилар. Шунингдек, улар ушбу 
сўзларнинг барчаси ҳам маънолидир, дейишди. Стоиклар отларда бешта ке-
лишикни фарқладилар: бош келишик, қаратқич келишиги, жўналиш келиши-
ги, тушум келишиги ва чақириш (звательный; чиқиш) келишиги. 


20 
Стоиклар мазкур даврдаёқ нутқни иккига: ташқи нутққа ва ички нутққа 
бўлиб ўргандилар. Улар юнон тилида 24 та товуш борлигини айтиб, буларни 
унли ва ундош товушларга ажратдилар. 
Хуллас, тилшуносликнинг фалсафий давридан ҳозирги тилшунослик учун 
муҳим бўлган икки таълимот қолди:
1.Тилнинг элементлари, бирликлари (сўз ва гап) –ишора, белги.
2.Тил бирликлари маъно, фикр билан шартли боғланган.

Download 1,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   141




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish