Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги жиззах вилояти халқ таълими ходимларини

Blu-ray Disc, BD 
(ингл. blue ray — хаво ранг нур ва 
disc-диск)-оптик диск ташувчи формати бўлиб, рақамли 
ахборотларни 
ҳамда 
юқори 
аниқликдаги 
видеоматериалларни катта зичликда ёзиш имконини 
беради. Blu-ray Disc даги ахборотларни ўқишда қисқа 
тўлқинли 
лазер 
(405 
нм) 
дан 
фойдаланилади. 
Ушбудисклардаги ахборот ҳажми бир қатламли дискда 25Гб, икки қатламли 
дискда 50Гбни ташкил қилади.
Манипуляторлар. 
Компьютерни бошқариш учун содда, қулай ва 
омммабоп бўлган қурилмалардан бири бу манипулятор (сичқонча) 
ҳисобланади. 
Сичқонча, оёқ манипулятори, шарикли манипулятор (трекбол), джойстик 
“Виртуал борлиқ” воситалари. 
Виртуал борлиққа киришнинг энг 
оддий йўли компьютер экрани ҳисобланади ва бу борлиқда сичқонча, 
клавиатура, джойстик ёрдамида ишлаш мумкин.
Булардан ташқари виртуал борлиқни яхшироқ ҳис этиш учун бошқа 
қурилмаларни ҳам ишлатиш мумкин. Улар:
Турли ойнали кўзойнак 
- бу қурилма тасвирни 
ўч ўлчамда (ҳажмли) кўришга ёрдам беради.
Бир мунча мураккаброқ ишлайдиган кўзойнак 

---

24 
ҳам мавжуд бўлиб, унинг ишлаш принципи 
қуйидагича: экран орқали кўзойнакнинг битта кўзига 
тасвир юборилади, иккинчиси эса қоронғу бўлиб 
туради. Сўнгра тасвир кейинги кўзга ўтади, шу 
тарзда тасвир кетма-кет кўрсатилади ва кўзойнак 
экранида ўч ўлчамли тасвир иллюзияси ҳосил бўлади.
Виртуал борлиқ шлеми
(Head Mounted Display) 
– ўйлаб топилган виртуал борлиқни тўлиқ ҳис этиш 
учун мўлжалланган қурилма. Тасвир ҳажмини 
кўрсатиш учун шлем ичида иккита унча катта 
бўлмаган экран жойлашган бўлиб, тасвир ҳам иккига 
бўлинади ва иккала кўз учун алоҳида тасвир 
яратилади. Ушбу шлем 360 градус соҳадаги барча 
тасвирларни визуал кўриш имконини беради, ҳаттоки бош бурилган вақтда 
мос равишда тасвир жойлашуви ҳам ўзгаради.