Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги дарсликнинг янги нашри устоз Ўзбекистонда хизмат кўрсатган Фан ва теҳника арбоби профессор

МУҲАНДИСЛИК ПСИХОЛОГИЯСИ МАСАЛАЛАРИ
Давримизнинг буюк техника прогресси муносабати билан психология соҳасида ҳам янги, жуда қизиқарли муаммолар пайдо бўлди.
Инсон кейинги йиллар давомида атом ядросининг сирини эгаллади, реактив ва ракета техникаси, автомашина, электроника, телемеханика тараққиётида ажойиб ютуқларни қўлга киритди, кибернетика, радиоастрономия, радиохимия, астроботаника сингари янги фанларни кашф этди. Фан ва тех­ника инсон қўли кучларини, ҳаракатлар тезлигини, кўзининг қувватини, эшитиш сезгирлигини миллион марта орттирди, тафаккур операциялари тезлигини юз ва минг марталаб кучайтирди.
Буларнинг ҳаммаси инсон ақли ва ижодий иродасига хос куч ва ғайратининг зафари бўлди. Бу ютуқларнинг ҳаммаси тадқиқотчилар эътиборини инсоннинг ақлий ва ижодий куч-имкониятлари охир нечоғли юксалиши мумкин экан деган масалаларга яна бир марта қаратишга мажбур қилади.
Муҳандислик психологияси техника, айниқса автомашина ва электроника тараққиёти муносабати билан умумий психо­логия ва меҳнат психологиясининг бир тармоғи сифатида пайдо бўлди.
Муҳандислик психологияси машиналар конструкцияси ин­соннинг психик хусусиятлари ва имкониятларига мослаштиришнинг амалий масалаларини ўрганиш билан шуғулланади.
Бу соҳанинг вазифаси, хусусан, машина ёки бутун бир ма­шиналар системасини бошқараётган инженер-техник ходимларнинг идрок, диққат, хотира, тафаккур, эмоционал кечинмалар ва иродасига хос бўладиган хусусиятларини аниқлашдан иборатдир.
Машиналар ишининг аҳволи ва бориши ҳақида ҳар хил сигналлар қабул қилаётган пулът бошқармасида ишлаб турган ипженердан тез ва аниқ идрок қилиш, тез реакция, диққатнинг тез кўчиши ва тақсимланиши, кенг ҳажмли фаросат тезлиги ва чопқирлик, эмоционал вазминлик ва ўз-ўзини тута билиш каби сифатлар талаб қилинади. Инсон психикасининг бу хусусиятларини аниқлаб бериш Муҳандислик психологиясининг энг муҳим вазифаларидан биридир.
Шунингдек, психологларнинг текшириш ишлари умумий ва техникавий истеъдодни ўрганиш ва уни қандай шакллантириш масалаларига қаратишлари керак.
Муҳандислик психологиясининг муаммолари; албатта, техника фанларининг вакиллари билан биргаликда ишлаб чиқилмоғи керак. Муҳандислик психологияси бўйича текшириш ишларининг кенгайтирилиши мамлакатимизда бундан буёғи самарали техника прогрессига, айни бир вақтда инсон шахсини чуқур ва ҳар томонлама билиб олишга ёрдам бермоғи керак.