Ўзбекистон иқтисодчилари XIII форуми

2-jadval.
Loyihaning asosiy moliyaviy kursatkichlari 
Loyiha summasi: 2 000 000 ming soʻm 

Tashabbuskor oʻz mablagʻlari: 1 000 000 ming soʻm 
Kredit mablagʻlari: 1 000 000 ming soʻm 
Loyihalashtiish muddati: 5 yil 
Oʻrtacha yillik yalpi tushum: 3300,4 mln.so’m 
Oʻrtacha yillik daromad: 2171,1 млн. сўм

Yillik o’rtacha sof foyda miqdori – 1590,7 млн. сўм 
Loyihaning sof foyda hisobidan real oqlanish muddati = 60 oy 
Loyihaning o'rtacha rentabellik darajasi = 27,3 % 
Loyihaning urtacha sof rentabellik darajasi = 0,4 % 
Yaratiladigan ishchi o’rinlar soni: 15 ta
Manba: 
muallif ishlanmasi 
Loyiha samaradorliging integral ko’rsatkichlari ko’rsatkich mazmuni loyixaning yalpi daromaddan 
o’zini oqlash muddati 48 oy loyihaning soliqlar to’langunga qadar olingan foydadan oqlanish muddati 54 oy 
kredit qaytarilgandan keyingi sof foydadan oqlanish muddati 60 oy o’rtacha rentabellik darajasi (sof 
foydaning xarajatlarga nisbati) 12,0 loyiha davri (bir sikllik davr nazarda tutilmoqda) 1 yil=12 oy to’la 
oqlanish davri 5 yil(1-diagramma
)
. 
Oʻzbekiston Respublikasida olib borilayotgan barcha islohotlar tub negizi aholini ijtimoiy – iqtisodiy 
manfaatlarini himoya qilish, ularni turmush tarzini yaxshilashga qaratilgan. Hozirgi vaqtda har bir soha 
rivojlanishi va aholini oziq-ovqat maxsulotlariga boʻlgan talabini qondirish va bozor iqtisodini asosiy 
talabidir. Jamiyat oʻz imkoniyatlaridan va bozor talablaridan kelib chiqqan holda maxsulot yetishtirish 
faoliyatini rivojlantirishni rejalashtirgan. Buning uchun ayrim izlanishlar va talablarni oʻrganish orqali 
amalga oshirilishi koʻzlangan. 
 
 
1-diagramma. Sof foydaning o’sish grafigi muallif tomonidan hisoblab chiqilgan 
Manba:
muallif ishlanmasi 
Daromadlilik va samaradorlik tahlili shuni koʻrsatmoqdagi loyiha rentabellik darajasi yalpi hisobda 
27,3 % ni tashkil qilmoqda. Shu oʻrinda yalpi harajatlarga nisbatan sof rentabellik oʻrta hisobda 0,4 % ni 
tashkil qilmoqda. Bundan tashqari loyihaning real qoplanish muddati yalpi foyda hisobidan 48 oyni tashkil 

---

92 
qiladi. Real qoplanish muddatining loyiha davomiylik davridan kamligi loyihaning moliyaviy–iqtisodiy 
jozibadorligidan xabar berib turibdi. Taʼkidlab oʻtilganidek yuqori foyda normalari loyihaning barcha turdagi 
inqirozlar va risklarga chidamli ekanligini koʻrsatmoqda. Undan tashqari loyihaning dastlabki davrida 15 ta 
yangi ish oʻrinlari yaratilishi koʻzda tutilgan boʻlib, keyinchalik yangi ish oʻrinlari soni 20 tadan ortiq 
koʻpaytiriladi. Loyiha davrida olinishi mumkin boʻlgan 7953,3 mln. soʻm foyda tashabbuskor maqsadlari va 
rejalarini toʻla amalga oshirishga va daromadni sohani kengaytirish va boshqa faoliyat turlarini joriy etishga 
investitsiya qilish imkonini yaratadi.
 
Shu o’rinda o’zini o’zi band qilish yo’llaridan biri frilanserlik haqidato’xtalib o’tsak. Frilanser soʻzi 
inglizchada “freelancer” – shtatsiz ishchi, xususiy mutaxassis maʼnosini anglatadi [6]. 
Bugungi kunda taraqqiyotni frilanserlar ishtirokisiz tasavvur qilish mushkul. Buni rivojlangan 
Gʻarbiy Yevropa mamlakatlari va AQShda frilans-xizmat koʻrsatish bozorining keng taraqqiy etgani ham 
isbotlab turibdi. Ular tomonidan orttirilgan boy tajriba asosida dunyoning boshqa koʻplab mamlakatlarida 
ham ushbu xizmatdan foydalanish tobora keng quloch yoymoqda. Bundan oʻn yil muqaddam AQSh Mehnat 
departamenti mamlakatda qariyb 10,3 million ishchi frilanserlik bilan shugʻullanishini maʼlum qilgan edi. Bu 
mehnatga jalb etilgan umumiy ishchilarning 7,4 foizini tashkil etadi [7]. Frilanserlikka asos solingan AQSh 
hozirga qadar frilanser-mutaxassislar soni boʻyicha dunyoda yaqqol peshqadamlik qilib kelmoqda. AQSh 
Frilanserlar ittifoqi (Freelancers Union) hamda „SYeO Elance-oDesk“ kompaniyasi maʼlumotlariga koʻra, 
ayni paytda 53 million amerikalik frilanser sifatida faoliyat yuritmoqda. Bu esa mamlakat mehnat 
resurslarining qariyb 34 foizini tashkil etadi. Kompaniyaning 2014-yil III choragi boʻyicha hisobotida 
keltirilishicha, frilanserlar dunyo miqyosida 2,9 milliard AQSh dollari miqdorida foyda koʻrishgan [8]. 
Ushbu zamonaviy kasbning ijobiy jihatlari haqida quyidagilarni keltirishimiz mumkin: Ular qatoriga erkin 
ish tartibi, uyda mehnat qilish imkonining mavjudligi (ayniqsa yosh onalar va koʻp harakat qilishga imkonsiz 
kishilar uchun maqbul xizmat), katta foyda (idora ijarasi, har kunlik yoʻl va ovqatlanish xarajatlarining 
tejalishi), faqatgina oʻz yumushiga masʼullik, shart-sharoitlarni oʻzi istagandek qulaylashtirish, jamoat 
tadbirlarida faol qatnashish, loyihalarni va hamkorlarni mustaqil tanlash kabilarni sanab oʻtish mumkin. Ish 
beruvchilarga esa vaqt oʻtkazish yoki ishchi oʻrni emas, balki faqatgina bajarilgan ish uchun pul toʻlanishi 
maʼqul keladi. Shuningdek, mahalliy mutaxassislarga bogʻlanib qolmasdan, turli hududlarda yashovchi 
yuqori malakaga ega xodimlar bilan ishlash mumkinligi, ijtimoiy koʻmak, mehnat taʼtili va xodimlar 
salomatligi uchun mablagʻ sarflamaslik kabi qulayliklari ham bor.