‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

o ‘z mustaqilligini lmkoniyatidan ortiq darajada baholashdir. 0 ‘z imkoniyatlarini
ortiqcha baholash bilan kichik o ‘smiming psixik imkoniyatlari o ‘rtasida tafovut
paydo boiadi. Bu ziddiyatning hal etilishi bolaning tashqi ko‘rinishi va xulq-atvorida
quyidagicha namoyon bo‘ladi:
Ma’lumki, 
har 
bir 
bolaning 
munosabatlari 
aniq 
ishlarda 
ko‘rinadi
mustahkamlanadi va qayd etiladi. Bola o ‘zidagi mustaqillikni shakllantirish uchun
o ‘zi mustaqil ishlami bajarishga to‘g ‘ri keladi. Lekin ikkinchi tomondan bir marta
mustaqil ish bajarish uchun shart-sharoitlardan xoli bo‘lishga harakat qiladi, chunki
mustaqil harakat qilish uchun bola boshqa mexamzmlarga ega emas. Bular
o ‘smiming o ‘z kuchiga ichki bir ishonchning mavjud emasligi, o ‘z oldida turgan
maqsadni aniq tasavvur eta olmaslik alomatlaridir. Bu belgilar mana shu yoshda
kishim mustaqil harakat qilishga qodir bo‘lishga, aniq hollarda tevarak atrofdagi
83

---

kishilarga qarshi borib, o ‘zining haq ekanligini qattiq turib himoya qilishga, boshqa
hollarda esa vaziyatni vazminlik bilan qabul qilishga da’vat etadi.
Kichik o ‘smir davrida o ‘z-o‘zini hurmat qilish va o ‘zini 
anglashni
shakllantirishning bir qancha yo‘llan mavjud. Masalan, bu davrda kattalarga taqlid
qilish yoki oilada o ‘z hurmatini talab qilish, o ‘z so‘zini o ‘tkazish, so‘zim hurmatli,
obro‘li katta yoshdagi kishilaming obraziga o ‘xshatib rivojlantirish kuchli bo‘ladi.
Ularga biror so‘z yoki tanbeh bilan murojaat qilsangiz o ‘zini mustaqil fikrlay
oladigandek, biror ishning, albatta, uddasidan chiqa oladigandek ko‘rsatadi.
Vaholanki, hali o ‘smiming psixologik imkoniyatlari yetarli emas yoki rivojlanmagan.