Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

ПАРКИНСОНИЗМ ҚАНДАЙ КАСАЛЛИК?
Савол: Паркинсонизм қан дай касаллик? Нима учун у «Паркинсон ка-
саллиги» деб аталади?
Жавоб: Аввал ушбу касалликнинг тарихи ҳақида қисқача билиб ол-
сак. 1817 йили англиялик врач Жеймс Паркинсон (1755–1824) «Титроқ 
фалажлик» деб номланмиш кичик бир асар ёзади. Ушбу китобчада у 
ўша давргача номаълум бўлган касаллик ҳақида сўз юритади. Ҳамма 
гап шундаки, бу дардга унинг ўзи йўлиққан эди. У ўзида кечаётган ка-
саллик белгиларини ён дафтарчасига ёзиб юради. Унинг қўллари доимо 
тит рар, боши қалтирар ва ҳали ёши 60 га ҳам етмаган бўлса-да, гавдаси 
букчайиб бораётганди. 
Паркинсон танасидаги барча мускуллари гўёки қотиб бораётга-
нидан, бемалол қадам ташлаб юра олмаётганидан азият чекарди. У 
яқинларига: «Бу қарилик эмас, балки қандайдир бир касаллик» дей-
ди сиқилиб. Ҳозирда ҳар бир невропатолог биладиган паркинсонизм-
нинг деярли барча белгилари ўша вақтдаёқ Паркинсон томонидан ёзиб 
қолдирилган. Агар Паркинсон ушбу касаллик билан оғримаганида эди, 
балким биз унинг ҳақида ҳеч нарсани билмаган бўлур эдик. Чунки у 
кўзга кўринган олим эмас, балки оддий врач бўлган. «Бошидан ўтган та-
биб» деган нақлни эшитсам, ҳаёлимга Жеймс Паркинсон келади. 
Савол: Паркинсон касаллиги фақат катталарда учрайдими? 
Жавоб: Жеймс Паркинсон ўзида бу касаллик белгиларини 50 ёшдан 

---

АСАБ ВА РУҲИЯТ
61
ошгандан сўнг пайқай бошлаган. Кейин унинг ўзи яна 6 нафар беморда 
худди шундай касаллик аломатларини кузатади. Улар ҳам 50 ёшдан ош-
ган эди. 
Касалликнинг катталарда учраши Паркинсон эътиборини тортади 
ва у «Ушбу касаллик 50 ёшдан ошганларда учрайди», деб ёзади. Шу би-
лан бирга ўзида ва ўзи кузатувга олган беморларда бир хил аломатлар-
га, яъни қўлларнинг титраши, мушаклар қотиши, ҳаракатларнинг