Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

БОШ МИЯ АТРОФИЯСИ ХАВФЛИМИ?
«Атрофия» тўқима ёки ҳужайранинг кичрайиши, емирилиши ва 
йўқолиши деган маънони англатади. 
Ёш ўтган сайин мия ҳужайраларининг атрофияга учраши – бу табиий 
ҳол. Бош миянинг устки қат лами, яъни пўстлоқ қаватининг ўзида 14 
млрд. ҳужай ра бор. Кўп ҳужайралар атрофияга учраб йўқо либ боради. Шу 
боис катта ёшдагилар мияси ёшлар ни кига қараганда кичикроқ бўлади. 
Демак, бундан хавотирга тушишнинг кераги йўқ. Боз усти га атро фияга 
учраган баъзи ҳужайраларнинг вазифа сини бошқа ҳужайралар бажара 
бошлайди. Баъзи бемор лар боши оғрийверганидан сўнг МРТ текши-
ру вига боради. Ундаги «атрофия» сўзини ўқиб, бош оғ риқни шу билан 
боғлашади. Атрофия билан бош оғриқ орасида ҳеч қандай боғлиқлик йўқ.
Агар 50 ёшдан ошганларда мия ҳужайралари атрофияси хотира 
пасайиши билан намоён бўлса ва бу жараён кучайиб борса, беморда 

---

АСАБ ВА РУҲИЯТ
53
нейропсихологик текширувлар ўтказиш керак. 
Катта ёшда гиларда, асосан, Алцхаймер касаллиги, мия томир лари 
атеросклерози ва гипертония касаллиги мия ҳужайралари атрофияси 
сабабчиси бўлади. Кичик ёшдагиларда эса бош мия жароҳатлари, баъзи 
наслий касалликлар, олигофрения, гиёҳванд модда лар ва ичкиликка 
берилиш каби ҳолатлар мия ҳужайралари атрофиясига олиб келади.
КТ ёки МРТ текширувида мия тўқимаси атро фияси аниқланса, 
невропатолог хулосасини кут масдан ўзингиз хулоса чиқарманг. 
Агар атрофия хотира бузилишлари билан намоён бўлса, малакали 
нейропсихологга учранг. 
БОШ НЕГА АЙЛАНАДИ?
Бош айланиши жуда кўп учрайдиган касалликдир. Руҳий ва ҳиссий 
зўриқишлар, дам олмай тинимсиз ишлаш, бош мия қон томир касал-
ликлари, вегетатив дистониялар, артериал қон босимнинг ошиб ёки 
тушиб кетиши, сурункали кечувчи камқонлик (анемиялар), юрак ка-
салликлари ва ички қулоқ касалликлари бош айланишининг асосий са-
баблари ҳисобланади. 
Бош айланиши кўп ҳолларда юрак уриб кетиши, ҳолсизланиш, 
совуқ терга ботиш, қулоқда шовқин пайдо бўлиши, кўнгил айни-
ши, оёқларнинг титраши билан бирга кузатилади. Одатда, бу белги-
лар руҳий зўриқишдан сўнг кучаяди. Бундай беморлар баландликдан 
қўрқишади. Шунинг учун ҳам улар балкондан, баланд кўприкдан ёки 
томдан пастга қарамасликка ҳаракат қиладилар. Чунки бундай пайтда 
бош айланиши кучаяди.
