Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 212 
so‘zlarning ma’nosini tushuntirishda ularning xususiyatiga mos ravishda eng samarali 
usulni tanlash lozim. Bu o‘rinda bir necha darslikdagi so‘zlar misolida so‘z ma’nosini 
tushuntirishning samarali usulini tanlash haqidagi fikrlarimizni bayon qilamiz. 
Boshlang‘ich sinf “Ona tili” va “O‘qish kitobi” darsliklarida o‘quvchilarga ma’nosi 
tushunarsiz bo‘lgan so‘zlar ancha uchraydi. Ularning ma’nosini yuqorida ko‘rsatilgan 
va boshqa usullar bilan tushuntirish mumkin. 
Darsliklardagi o‘ta umumiy, keng tushunchani bildiruvchi so‘zlarning ma’nosini ular 
nomlaydigan narsalarni sanab keltirish orqali tushuntirish mumkin. 
Hasharot bu – qurt, chumoli, ari, qo‘ng‘iz, o‘rgimchak. 
Meva – olma, nok, anjir, o‘rik, shaftoli. 
Matn – hikoya, she’r, ertak. 
Poliz - qovun, tarvuz, handalak. 
Ajdod – ota, bobo, buvi, bobokalon. 
Avlod – farzand, nevara, evara, chevara. 
Texnika – traktor, mashina, kombayn, televizor, dazmol. 
Darsliklardagi sinonimi mavjud bo‘lmagan quyidagi so‘zlar ma’nosini o‘quvchilarga 
tasviriy yo‘l bilan tushuntirish mumkin. 
Anjuman – keng ko‘lamli, katta yig‘ilish. 
Fuqaro – biror mamlakatning doimiy aholisi. 
Ma’vo – turar joy. 
Tazyiq – kuch bilan, zo‘rlab o‘tkazilgan ta’sir, siquv. 
Qur’on – musulmonlarning Olloh tomonidan Muhammad payg‘ambarga vahiy 
qilingan (tushirilgan) muqaddas kitobi. 
Qit’a – yerning dengiz va okeanlar bilan qurshalgan oltita alohida qismidan har 
biri. 
Adolat so‘zini obrazli ravishda quyidagicha tushuntirish mumkin: «O‘quvchilar, 
adolat bu odamlarga bir xilda munosabatda bo‘lishdir. Adolat taroziga o‘xshaydi. 
(O‘qituvchi tarozining rasmini ko‘rsatadi.) Tarozining ikkala pallasiga bir xil yuk 
qo‘yilsa, uning ikki pallasi teng bo‘ladi. Bir pallasiga og‘irroq yuk qo‘yilsa, 
tarozining bir pallasi baland, bir pallasi past bo‘ladi. endi hayotdan misol keltiraman. 

---