Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

[113]. Banklardagi buxgalteriya hisobi ham xo‘jalik tashkilotlari va 

korxonalardagi singari sintetik hamda analitik hisob turlariga bo‘linadi. 

Banklarda amalga oshiriladigan hisob-kitob, kassa, kredit, emission va 

boshqa pul operatsiyalarida aks etiluvchi xususiy hamda jalb qilingan 

pul mablag‘lari buxgalteriya hisobining asosiy obyekti hisoblanadi. 

Buxgalteriya hisobini olib borish jarayonida banklarda bajari-

ladigan pul operatsiyalari, pullarning butligi, ularning xo‘jalik aylanma-

sida maqsadli va samarali foydalanish ustidan nazorat qilinadi va amalga 

oshiriladi. 

Balansdagi va balansdan tashqari sintetik schyotlarning o‘zlarida 

umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlar orqali operatsiyalarning iqtisodiy 

mazmuni aks ettiriladi. Biroq bankdan amalga oshiriladigan muayyan 

bank operatsiyalarini bankning aynan qaysi mijozi korxona, tashkilot, 

muassasa bajarganligini bilish lozim. Shu maqsadlarda sintetik hisob-

ning har bir balansdagi va balansdan tashqari schyot bo‘yicha bankning 

har bir mijozi uchun analitik hisobning shaxsiy schyotlari ochiladi. Shu 

bilan birga, analitik schyotlarning shifrlariga qo‘shimcha, lekin zarur 

ma’lumotlar kiritilishi mumkin, ya’ni: 

 

mijozlarga berilgan ssudalar bo‘yicha shaxsiy schyot shifriga 

kredit yoki ssudaning maqsad tayinlanishi shifri kiritiladi; 

 

kapital qo‘yilmalarni moliyalashtirish operatsiyalari bo‘yicha 

shaxsiy analitik schyotlarga hisobot belgisi kiritiladi; 

 

budjet daromadlari va xarajatlari bo‘yicha operatsiyalarni hisobga 

olishda shaxsiy schyotlarga budjet to‘lanishining shifri qo‘shiladi. 

Korxonalar, tashkilotlar va muassasalarga ochiladigan barcha shaxsiy 

analitik schyotlar va subschyotlar, bank tomonidan ikkinchi tartibli schyot-

lar bo‘yicha olib boriladi, belgilangan shaklda kitobga qayd qilinib, bu 

kitob bosh buxgalter yoki uning o‘rinbosarida saqlanadi. Kitob qayd qilish 

---

 

184

bilan birga har bir mijozga tartib raqami – shifr beriladi. Bu raqam shu 

mijoz uchun muayyan balansdagi, balansdan tashqari schyotga ochila-

digan shaxsiy schyotlarni raqamlash uchun zarur. 

Banklarda sintetik hisobning registrlariga va hujjatlariga quyida-

gilar kiradi: 

 

buxgalteriya jurnallari; 

 

kassa jurnallari; 

 

yig‘ma varaqalar; 

 

tekshirish qaydnomalari; 

 

aylanma qaydnomalari (chorak, yillik); 

 

kunlik, oylik va yillik balanslari.