Xalqaro menejment

1. Mehnat bozorining xilma-xilligi. 
Har bir mamlakatda ishchi kuchi tarkibi 
va unga qilinadigan xarajatlar o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lib, transmilliy 
kompaniyalar turli mamlakatlar ishchi kuchi bozoriga bemalol kira olishlari tufayli 
bundan foyda ko’rishlari mumkin. Masalan, AQShning “General motors” 
korporatsiyasining Meksikada joylashgan yordamchi korxonasida asosan past 
malakali ishchilar ishlaydi, “IBM” korporatsiyasining Shveytsariyadagi ilmiy-
tadqiqot bo’limida aksincha, yuqori malakali fizik mutaxassislar ishlaydi. 
Kompaniyalar xorijiy resurs va bozorlarga kirganlarida, ular tomonidan ishlab 
chiqarilayotgan ayni bir turdagi mahsulot mehnat bozorlaridagi mavjud tafovutlar 
ta’sirida turlicha bo’lishi mumkin. 
2. Ishchi kuchi harakatining muammolari.
Ishchi kuchining boshqa 
mamlakatga ko’chishi jarayonida insonlar oldida huquqiy, iqtisodiy, jismoniy va 
madaniy to’siqlar vujudga keladi. Transmilliy kompaniyalar, aksincha, bu 
jarayondan, ayniqsa, 
mehnat bozoridagi tafovutlar zarur 
mutaxassisliklar 
yetishmovchiligini olib kelganda katta foyda oladilar. Bunday vaziyatlarda ko’pincha 
kompaniyalarda kadrlarni tanlash va tayyorlash, mehnat xaqi to’lash va xodimlarni 
rag’batlantirish, ularni bir joydan ikkinchi joyga ko’chirish bo’yicha o’z 
uslubiyatlarini ishlab chiqishga to’g’ri keladi. 
3. Boshqarish uslubi va tajribasi. 
Boshqarish uslubiga turli mamlakatlarda 
turlicha yondashadilar. Buning tasdig’i tariqasida ishchilar va ma’muriyat o’rtasidagi 
munosabatlarning amaldagi ijtimoiy me’yorlarini ko’rsatish mumkin. Shunga 
o’xshash tafovutlar bosh firma va uning filiallari xodimlari o’rtasidagi 
munosabatlarda keskinlik tug’dirishi yoki boshqaruvchi ishining o’z mamlakati 
ichidagi mehnat unumdorligiga nisbatan xorijdagi faoliyati samarasini pasaytirish 

---

90 
mumkin. Ayni vaqtda xodimlarni boshqarishning milliy xususiyatlari bilan tanishib 
chiqish bir mamlakat doirasidan ikkinchi mamlakatga ijobiy tajribalarning o’tishiga 
imkon beradi.