Vzu: Tabiiy ipak va kimyoviy kompleks iplarni eshish uchun qo’llaniladidan usullar va mashinalar

Eshilishni mustahkamlash usullari
Ip eshilishini mustahkamlashning bir necha xil usullari ma`lum – jumladan namlash yoki bug`lash vositasida mustahkamlash.
Eshilgan iplarni uzoq davomli muddatda nam holatda tutib, saqlab turish.
Iplarni namlash iplar o`ramlarda 20-35<sup>0</sup>C haroratli va havoning nisbiy namligi 95-100% bo`lgan kameralarda amalga oshiriladi. Bu usul yeshilishni sovuq mustahkamlash usuli deb ataladi. Kameraning ko`rsatgichlari, m: uzunligi 3,5; kengligi, yeni 2,2; balandligi 4. Kamerada g`altaklar solingan boronoklarni qo`yish uchun ishlangan yog`och stellajlar mavjud. Kameraga bir vaqtning o`zida 80 boronok kiritiladi, har qaysi boronkda 100 tadan g`altak joylashtirilgan bo`ladi. Yuborilayotgan issiq bug` o`tkazgichda o`rnatilgan vintli jo`mrak vositasida sozlab, to`g`rilab turiladi. Kameraga suv purkagich truba va psixometr o`rnatilgan.
Bu usulni qo`llashda istagan naychani – yog`och naychani, qog`oz naychani, kley va hokazo naychalarni ishlatish mumkin. Namlangan holatda yeshilishni mustahkamlash, muslin uchun 6 soatdan, krep uchun 24 soatgacha davom yetadi.
Namlash yo`li bilan bajariladigan eshilishni mustahkamlash usulining kamchiliklari quyidagilardan iborat: vaqtning uzoq cho`zilishi va kameraning har yerida havoning nisbiy namligining bir tekisda bo`lmasligi oqibatida namlanishning turli darajada bo`lishi.
Eshilgan iplarni bug`li havo orasida bug`lash

Bug`lanish 65-80<sup>0</sup>C haroratda va havoning nisbiy namligi 90-95% bo`lganda amalga oshadi, joriy bo`ladi, bunda bug` sirkulyatsiyasini turg`un holatda bo`ladi, g`isht yoki temirbetondan yasalgan kameraning razmeri 1,5x2x2m. Eshilgan pishitilgan iplar solingan yashiklar – yeni 1 m va uzunligi 1,5 m bo`lgan telejkalarga, aravachalarga odatda 6 tadan yashik solinadi, har bir yashikka 100 tadan g`altak joylashtiriladi. O`tkir, issiq bug` kamera poliga yotqizilgan teshik – teshik trubadan yuboriladi. Kamera polining tagida suv to`ldirilgan hovuz bo`lishi mumkin, teshik-teshik trabular havuz ichidan o`tkazilgan bo`lishi mumkin. Kamera shipiga kondensatni tutib olish uchun partsein polotno tortib qo`yiladi.

Iplarning turiga, yeshilish soniga, miqdoriga va o`ram massasiga bug`lanish, mustahkamlash vaqti – 2 soatgacha bo`ladi.
Kameraning ish unumdorligi bug`lanishni davomliligiga, o`ramning soni va massasiga ko`ra 8 soatda 300-450 kg atrofida bo`ladi. Qo`sh kameraning ishga solish mumkin, bunda unumdorlik taxminan ikki hissaga ortadi.
Eshilgan iplarni kamerada sirkulyatsiyasiz bug` berib bug`langanda quyidagi kamchiliklar sodir bo`ladi: turli yashiklardagi iplar bir tekis bug`lanmaydi, o`ramlar qatlamlaridagi iplar ham bir xil bug`lanmaydi; harorat va namlikni rostlab turadigan avtomatik qurilmaning bo`lmasligi ham kamchilik hisoblanadi. Par-suv aralashmasining kamerada majburiy aylanishini ta`minlash keng tarqalgan usullardan bo`lib sxemasi 43-rasmda keltirilgan.

43-rasm. Bug`-suv aralashmasi sirkulyatsiyasida eshilgan iplarni bug`lovchi MATSTS apparatining tuzilishi.

Apparatlarni majburiy sirkulyatsiyasi vositasi ishlatilganda eshilishni mustahkamlash jarayoni tezlashadi, uning bir me`yorda bajarilishi yaxshilanadi. Apparatdan eshilishni issiq holatda mustahkamlash uchun ham, sovuq holatda mustahkamlash uchun ham foydalanish mumkin. Mazkur usulning kamchiligi shundan iboratki unda forsunkalardan iplar ortiqcha nam bo`lib ketadi.

Bug`lash kamerasidagi bug`-havo aralashmasi sirkulyatsiyasi suvli pardaning sekin hosil bo`lishini ta`minlaydi, lekin ip tutamlari orasida havo qatlamining bo`lishi yeshilishni qayd etish, fiksatsiya qilish jarayonini qiyinlashtiradi.