«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Qon zardobidagi umumiy oqsil miqdorini aniqlash 
(refraktometrik usul). 
Usulning prinsipi
tekshirayotgan moddalarning yorug’likni 
sindirish (refraksiya) kursatkichini (koeffisiyenti) aniqlashga asoslangan. 
Sindirish kursatkichi deb, yorug’likning tushish burchagi sinusining 
uning sinish burchagiga aytiladi. Qon zardobida refraksiya kursatkichi 
birinchi navbatda undagi umumiy oqsil miqdoriga bog’liq. 
Reaktiv va asbob-uskunalar: 
RDU, IRF, URL tipidagi 
refraktometr, distillangan suv, etil spirtining efir bilan aralashmasi (1:1), 
pipetkalar, momiq tampon, qon zardobi namunalari. 
Tekshirishning borishi.
Refraktometrning yuqori va pastki 
kamerali spirt-efiriga botirilgan doka bilan namlanadi va momiq tampon 
bilan quritiladi. Sindirish koeffisiyenti shkalasining okulyari eng pastki 
holatiga keltiriladi. Kameraning pastki bo’lagi tushirilib, prizma ustiga 
1-2 tomchi distillangan suv tomiziladi. Kamera yopiladi, shkala okulyari 
va ko’rish trubkasining okulyarida tiniqlik topilgach, dastlabki holatga 

---

106 
keltiriladi. Shkala okulyarning chizig’i 1,3330 raqami ustiga (suvning 
sindirish ko’rsatkichi) keltiriladi va ko’rish trubkasi orqali o’zaro 
kesishgan ikki perpendikulyar chiziq va soya chegarasi bir biri bilan 
tutashtiriladi. 
Prizmaning yuzasi surtib quritilgach, shisha tayoqcha yordamida 
pastki prizma yuzasiga 1-2 tomchi qon zardobi tomiziladi va kamera 
yopiladi. Oyna yordamida kameraga yorug’lik beriladi va soya chegarasi 
o’zaro kesishgan ikki perpendikulyar chiziq o’rtasiga yetguncha vint 
buraladi. 
Okulyar orqali ko’rsatkichlar shkalasi bo’yicha chiziq ustidagi 
raqam topiladi. Doka bilan prizma ustidagi qon zardobi surtib olinadi, 
avval quruq paxta tampon va keyin spirt efirga botirilgan tampon bilan 
prizma artiladi va navbatdagi namuna tekshiriladi. 
Umumiy oqsil miqdori refraktometrning sindirish ko’rsatkichlari 
asosida jadvalga qarab topiladi.